Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Kasım 2013)
— Türk Dünyası Eğitim Bakanları Toplantısı Eskişehir’de yapıldı. Toplantıya, Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı ve Kırgızistan Eğitim ve Bilim Bakanı Kanat Sadıkov, Azerbaycan Eğitim Bakan Yardımcısı Ceyhun Bayramov, Kazakistan Bilim Komitesi Başkanı Nurlan İbraim de katılarak, ülkelerindeki eğitim çalışmaları hakkında bilgi verdi. Toplantıda, Türk dünyası ülkelerindeki okullar için ortak tarih kitabı hazırlanmasına gelecek yıl mart ayında başlanması kararlaştırıldı. Eğitim bakanları tarafından “Türk Üniversiteler Birliği ve Yükseköğretim Alanı Oluşturma Yönergesi” onaylandı. Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) arasında “Mevlana Değişim Programı” bağlamında birlik ile diğer üye ülke eğitim bakanlıklarını kapsayan benzer değişim programlarına yönelik iş birliği protokolleri imzalanmasına da karar verildi. Ayrıca Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği ve Yükseköğretim Alanı Oluşturulmasına Dair Yönergeye ilişkin karar metni de imzalandı.
— Ahıska Türkleri’nin 1944 yılındaki sürgünü, 69. yıldönümünde Türkiye, Kırgızistan, ABD’nin de aralarında bulunduğu ülkelerde çeşitli etkinliklerle anıldı. Amerika Birleşik Devletleri’nde 10.000’e yakın Ahıska’lı yaşıyor. Birçok eyalete dağılmış bir şekilde yaşayan Ahıskalılar, özellikle Dayton şehrini adeta küçük bir Ahıska köyü haline getirmiş. Ahıska ve Türkiye ile ilgili her etkinliği yaşayan ve yaşatan Dayton Ahıskalıları bu sefer de 69 yıl önceki büyük sürgünü andı.
— İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında, İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde anlaşma sağlandı. İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında (5+1), İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde anlaşma sağlandı. Anlaşma, Cenevre’deki müzakerelerin üçüncü turunda beşinci günün sonunda çıktı. Müzakerelere, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ve İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif katıldı.
— Kosova Merkezi Seçim Komisyonu, 3 Kasım’da yapılan yerel seçimlerin ilk turuna ait kesin sonuçları açıkladı… Yüzde 46 oranında katılımın olduğu seçimlerde, 13 kentin belediye başkanı belli oldu… 3 Kasım’da yaşanan olaylar nedeniyle seçimlerin iptal edildiği Mitrovitsa kentinin kuzeyinde ise seçimler tekrarlandı… 1 Aralık Pazar günü gerçekleştirilecek ikinci tur seçimlerde, 24 belediyenin daha yeni başkanları belirlenecek.
— Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev seçim sonrası ilk ziyaretini Türkiye’ye yaptı… Ankara’da düzenlenen Türkiye-Azerbaycan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısına katılan Aliyev, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile ortak basın toplantısı düzenledi… Aliyev yaptığı açıklamada iki ülke arasındaki kardeşçe ilişkilere vurgu yaptı, “Karabağ sorununda Türkiye’ye güvenimiz tam” mesajını verdi. Başbakan Erdoğan ise stratejik önemi büyük olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı projesi temelinin, önümüzdeki yılın başında atılacağını açıkladı… Ziyareti sırasında Aliyev’e Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından Devlet Nişanı verildi.
— Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanları İlham Aliyev ve Serj Sarkisyan Yukarı Karabağ sorununu görüşmek için Viyana’da bir araya geldi. Görüşmede AGİT Minsk Grubu eşbaşkanları ve iki ülkenin dışişleri bakanları da hazır bulundu… Görüşmenin ardından AGİT Minsk Grubu eşbaşkanları yazılı açıklama yaptı. Açıklamada Aliyev ve Sarkisyan’ın barışçı çözüm yönündeki görüşmeleri sürdürme konusunda anlaştığı bildirildi. Bu, Azerbaycan ve Ermenistan cumhurbaşkanları arasındaki 46. aktif görüşme… Gerek Azerbaycanlı, gerekse Ermenistanlı uzmanlar, Viyana görüşmesinin de daha önceki görüşmeler gibi sonuçsuz kalacağı görüşündeler.
— Kırgızistan Maliye Bakanlığı dış borcun bu yıl itibari ile 4 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Kırgızistan Maliye Bakanlığı, ülkenin bağımsızlığını kazandığı yıldan bu yana uluslararası yardım kuruluşları ve dış ülkelerden toplam 481 kez hibe aldı. En çok Dünya Bankası’na borcu olan ülkenin, Asya Kalkınma Bankası, Uluslararası Para Fonu, Çin, Rusya ve Japonya’ya da yüklü miktarda borcu var… Diğer taraftan, Kırgızistan Meclisi’nin; hükümetin dış kaynaklı kredi borçlanmasının durdurulması yönünde karar alması bekleniyor.
— 2013 yılının ikinci çeyreğinin sonundaki resmi istatistiklere göre, Bağımsız Devletler Birliği’ndeki en düşük maaş ortalaması Tacikistan’a ait… Rusya’da ortalama maaş 1874 TL, Kazakistan’da 1480 TL, Belarus’ta ise 1247 TL civarında… Tacikistan’daki ortalama maaş 705 somoni, yani 301 TL olarak belirtilirken Özbekistan’la ilgili istatistikler ise açıklanmıyor.
— “III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu”, Kırgızistan’ın ev sahipliğinde Bişkek’te düzenlendi… Ana teması “Geleneksel Medyanın Dönüşüm Süreci ve Yeni Medya” olarak belirlenen foruma farklı ülkelerden 180 gazeteci, akademisyen, kamu ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi katıldı… Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisi Kongresi’ni izlemek üzere Bişkek’e gelen Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay; Forum kapsamında düzenlenen resepsiyona katılarak bir konuşma yaptı. Geleneksel hale gelen forumun dördüncüsü, Kasım 2014’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yapılacak…
— Tacikistan’da 6 Kasım’da yapılan devlet başkanlığı seçimini kazanan İmamali Rahman, yemin ederek resmen görevine başladı. Rahman yemin töreninde yaptığı konuşmada, yapılan seçimlerin, ülkede barış ve istikrarın hâkim olduğunu bir kez daha kanıtladığını belirtti… 4. Kez devlet başkanlığı koltuğuna oturan 61 yaşındaki Rahman, 2020 yılına kadar ülkesini yönetecek…
— Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya ziyareti büyük yankı uyandırdı… Üst Düzey İşbirliği Konseyi toplantısı için St. Petersburg kentine giden Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le ikili ve heyetler arası görüşmeler yaptı… Görüşmelerde ikili ticari ilişkiler, Akkuyu nükleer santrali, turizm ve kültürel alandaki gelişmeler masaya yatırıldı. Bölgesel sorunlar ve özellikle de Suriye krizi ise, buluşmanın ağırlıklı gündem başlıklarını oluşturdu…
— Dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, doğumunun 85. yılında çeşitli etkinliklerle anıldı. Bişkek’teki Cengiz Aytmatov Anıtı’nın açılış törenine Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev de katıldı… “Cengiz Aytmatov ve onun Issık Göl Forumu”; Kırgız bakanlar ve milletvekillerinin yanı sıra, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 18 değişik ülkeden temsilcilerin katılımıyla yapıldı. Sovyetler Birliği’nin son Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, foruma gönderdiği mesajla Aytmatov’un hatırlanmasından duyduğu memnuniyeti ifade etti.
— Osmanlı’nın Balkan Savaşı sonrası Sırbistan ve Karadağ’a bırakmak zorunda kaldığı Sancak Bölgesi’nde; “Sancak Günü” kutlanıyor… Eski Yuguslavya döneminde, Sancak bölgesini temsil eden “Sancak Konseyi”nin kuruluş günü olan 20 Kasım, 2004 yılında “Sancak Günü” ilan edildi. 2004’ten bu yana Resmi tatil kabul edilen Sancak Günü’nde, çeşitli etkinlikler düzenleniyor… Bu özel gün, bölgede bir kez daha coşkuyla karşılandı, türlü etkinliklerle kutlandı.
— Bosna Hersek’te 22 yıl aradan sonra yapılan nüfus sayımının resmi olmayan sonuçları açıklandı… Buna göre, ülkedeki Boşnaklar nüfusun yüzde 54’ünü oluşturuyor… Kalan nüfusun yüzde 32,5’i Sırp, yüzde 11,5’i ise Hırvat… Ekim ayının ortalarında tamamlanan sayım sonucunda, toplam Bosna-Hersek nüfusu 3,7 ile 3,8 milyon arasında belirlendi.
— İkinci Dünya Savaşında Orta Asya’ya sürülen Karaçay halkı, Karaçay-Çerkes’in başkenti Çerkesk’te sürgünü andı. Lenin Meydanında yapılan anma töreninde dualar okundu, 70. yıl anısına 70 mum yakıldı ve konuşmalar yapıldı. Karaçaylar, Almanlara yardım ettikleri iddiasıyla anavatanlarından sürülen ilk halk. Sürgün edilen 70 bin kişinin büyük çoğunluğu; soğuk, hastalık ve açlık nedeniyle hayatını kaybetti.
— Kosova halkı, yeni belediye başkanlarını ve belediye meclis üyelerini seçmek için 3 Kasım Pazar günü sandık başındaydı. Ülkenin bağımsızlığından sonra ikinci kez yapılan yerel seçimlerde, kayıtlı seçmenlerin yaklaşık yüzde 48’i oy kullandı… Maskeli bir grubun, Sırp nüfusun yoğun olduğu Mitrovitsa’nın kuzeyinde seçimi boykot ederek oy kullanımını durdurması gerginlik ve aksamalara neden oldu… Alınan bilgilere göre, Kosova’da yaşayan Sırplar, ülkenin kuzeyindeki seçimlerin iptal edilmesini istiyor. Kosova’daki yerel seçimlerin ikinci turu ise 1 Aralık’ta yapılacak…
— Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, “Avrupa Konseyi Medya ve Bilgi Toplumundan Sorumlu Bakanlar Birinci Konferansı”na katılmak üzere Belgrad’a gitti… Başbakan Yardımcısı Arınç’ın da katılımıyla gerçekleştirilen konferansa pek çok ülkenin medyadan sorumlu bakanları ve yetkililer katıldı… Konferans kapsamında hazırlanan siyasi bildiri ve ilke kararları katılımcı bakanların onayına sunuldu…
— Amerika Birleşik Devletleri Kongresi’nde “Kıbrıs Türk Günü” etkinliği gerçekleştirildi… Bu yıl ikinci kez düzenlenen etkinlikte, ülkenin tarihi ve kültürel zenginlikleri tanıtıldı… Kuzey Kıbrıs’ın meşhur lezzeti hellim peynirinin yanı sıra Türk mutfağından lezzetlerin de tanıtıldığı etkinlikte, konuklara Türk Kahvesi de sunuldu…
— Dün başlayan “III. Türk Dili Konuşan Ülkeler ve Topluluklar Medya Forumu” bugün sona eriyor… Kırgızistan’ın ev sahipliğinde Bişkek’te düzenlenen forumun ana teması ise “Geleneksel Medyanın Dönüşüm Süreci ve Yeni Medya”… Bu forum ile Türk kökenli gazeteciler arasında bilgi ve tecrübe paylaşımı; sağlıklı ve etkili işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi hedefleniyor…
— Tacikistan’da 6 Kasım’da yapılan cumhurbaşkanı seçimlerinin kesin sonuçları önümüzdeki birkaç gün içinde açıklanacak… Tacikistan’da cumhurbaşkanlığı seçimi beşinci kez yapılıyor. Ülkedeki iç savaşın sona ermesinin ardından yapılan seçimleri kazanan İmamali Rahman, 1999 ve 2006’da da cumhurbaşkanı seçilmişti… Rahman’ın, 5 rakibini geride bırakarak bir kez daha seçim zaferi yaşamasına kesin gözüyle bakılıyor…
— Kitapseverlerin her yıl olduğu gibi bu yıl da heyecanla beklediği Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı, 32. kez kapılarını açtı… TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi’nde gerçekleşen fuara, toplam 690 yayınevi ve sivil toplum kuruluşu katılıyor… “Tarih: Geçmişteki Gelecek” temasıyla düzenlenen fuarın onur konuğu ise Çin Halk Cumhuriyeti… Çin’den 100’ün üzerinde yayınevinin katıldığı fuara, Çin edebiyatının önemli isimleri de konuk oldu.
Kitap stantları, imza günleri ve diğer etkinlikler kadar, fuar kapsamında düzenlenen sergiler de ziyaretçilerden büyük bir ilgi görüyor… Lozan mübadelesinin 90. yıl dönümü dolayısıyla Lozan Mübadilleri Vakfı tarafından hazırlanan “Hasretin İki Yakası-Mübadil Aile Öyküleri” adlı sergi de bunlardan biri… Açıldığı andan itibaren ziyaretçi akınına uğrayan fuar, yarın sona eriyor…
— Vefatının 10. yılında, Bosna-Hersek’in ilk cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç anısına uluslararası bir sempozyum düzenlendi… Üsküdar Belediyesi ve İlmi Etüdler Derneğinin organizasyonunda, Aliya İzzetbegoviç’in İslam birliği ideali çevresindeki düşünceleri tartışıldı…
— Amerika Birleşik Devletleri, Manas Havalimanındaki askeri üssünü Romanya’ya taşıyor. Pentagon’un internet sitesinde yer alan bilgiye göre, taşınma Temmuz 2014’te tamamlanacak.
— Müzakerelere bir süredir ara verilen Kıbrıs’ta, görüşmelere canlılık kazandıracak önemli bir adım atıyor. Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti’nin özel temsilcileri, Yunanistan ve Türkiye’de eş zamanlı ağırlanacak… 10 gün içinde gerçekleşmesi planlanan görüşmeler için; Rum diplomat Ankara’ya, Türk Diplomat Atina’ya gidecek. Anlaşma, karşılıklı ziyaretlerin aynı anda ve aynı düzeyde olması yönünde.
— Türkmenistan’a giden Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov tarafından Oğuzhan Köşkü’nde kabul edildi. Köşkteki görüşmede Türkmenistan’ın enerji kaynakları, enerji sevkiyatı ve bu alandaki işbirliği masaya yatırıldı… Bakan Yılmaz ziyareti kapsamında “Uluslararası Enerji Güvenliği” Konferansı’na katıldı…
— Tacikistan’da 6 Kasım’da yapılacak cumhurbaşkanı seçimlerinde 6 aday yarışacak. 19 yıldır develetin zirvesinde yer alan İmamali Rahman 4. dönem cumhurbaşkanlığı için resmen aday oldu… Tacik liderin seçimi kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Rahman’ın en güçlü rakibi olması beklenen, muhalefet parti adayı Aynihal Babanazarova ise gerekli imzaları toplayamadığı için seçime katılamayacak.
— Makedonya’nın başkenti Üsküp’e bağlı Çayır bölgesinde, Türkçe 100 yıl aradan sonra resmi dil olarak kabul edildi. Belediye meclisinin onayladığı kararla, Çayır Belediyesi’nde ve belediye sınırları içindeki eğitim kurumlarında resmi dil olarak Türkçe kullanılacak…
— Ankara’da gerçekleşen TÜRKSOY üyesi ülkelerin Kültür Bakanları Daimi Konseyi”nde, 2014’ün Toktogul Satılganov Yılı ilan edilmesi kararı alındı… 2014 yılında Türk dili konuşan ülkelerde büyük Kırgız şairin 150. Doğum günü yaygın şekilde kutlanacak… Şair ve besteci Satılganov, Türk Dünyası’nda yıl boyunca türlü etkinlerle anılacak…
— Azerbaycan’da 9 Ekim’de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan İlham Aliyev, üçüncü dönem için görevine resmen başladı. Yeni kabinede Savunma Bakanı Sefer Abiyev ve Sosyal Güvenlik Bakanı Fuzuli Elekberov’un yer alamadığı görüldü.. Aliyev, Savunma Bakanlığına General Zakir Hasanov’u atarken, Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Selim Müslümov’u getirdi.
— Özbekistan ve Kırgızistan’ın, üzerinde bir türlü anlaşamadığı sınırın yaklaşık 371 kilometre uzunluğunda olduğu bildirildi… Uzun süredir aralıklarla yapılan görüşmelere rağmen sınırdaki tartışmalı noktalara bir çözüm bulunamıyor. İki ülke sınırının kesiştiği Fergana Vadisi’nde; ölüm ve yaralanmalarla sonuçlanan gerginlikler yaşanıyor…
— Şanghay İşbirliği Örgütü Hükümet Başkanları Konseyi toplantısı 28-29 Kasım tarihlerinde Taşkent’te gerçekleşecek… Adını ilk toplandığı yer olan Şangay kentinden alan örgütte, Çin, Rusya, Kazakistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan yer alıyor…
— Günübirlik ziyaret için Kosova’ya giden Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Priştine temaslarının ardından Türklerin yoğun olarak yaşadığı Prizren’e geçti… Erdoğan, Kosova Başbakanı Haşim Taçi ve Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın eşlik ettiği Prizren ziyaretinde halka seslendi… Sırbistan, Başbakan Erdoğan’ın konuşmasındaki “Türkiye Kosova’dır, Kosova Türkiye’dir” ifadelerini sert bir şekilde kınadı.
— Bulgaristan’da sığınmacı sorunu nedeniyle olağanüstü toplanan hükümet, Türkiye sınırında 30 kilometrelik çelik duvar inşa edilmesine karar verdi… İçişleri Bakanı Tzvetlin Yovçev’un açıklamasına göre çoğunluğunu Suriyelilerin oluşturduğu sığınmacılar, ülkeye Türkiye sınırından giriyor… Avrupa Birliği üyesi olan Bulgaristan, Avrupa Komisyonu’ndan sığınmacılar konusunda ortak bir politika belirlemesini isteyecek.
— Yunanistan Eğitim Bakanlığı, Batı Trakya Türk azınlığının, Türkçe ve Yunanca olmak üzere iki dilli anaokulu açılması yönündeki talebini reddetti. Yunanistan Eğitim Bakanlığı bu talebin, çocukların eşit şartlarda eğitim alma hakkına aykırı olduğunu savunuyor…
— Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, çeşitli temaslarda bulunmak üzere Bosna Hersek’e gitti… İki açılışa katılan Arınç, Bosna Hersek’in kurucu Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç’in mezarını ziyaret etti… Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’a, Zenitsa Üniversitesi tarafından hukuk alanında fahri doktora unvanı verildi… Arınç, Bosna Hersek’teki temasları kapsamında, Yeşilay Cemiyetinin Bosna Hersek temsilciliğinin kurulması için protokollerin imzalandığı törene de katıldı.
— 150 yıllık hayali gerçeğe döndüren Marmaray’ın açılış töreni; Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve yabancı konuk devlet adamlarının katılımıyla gerçekleşti. Dev projenin açılış törenine Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, Japonya Başbakanı Shinzo Abe ve Romanya Başbakanı Viktor Ponta ile 8 ülkeden 9 bakan konuk oldu… Cumhuriyet Bayramı’nda resmen açılan dev proje yurt dışında da ilgi uyandırıyor. İngiliz Times gazetesi, Avrupa’yı Asya’ya bağlayan tüneli için “Demir İpek Yolu” olarak tanımlıyor…
— Gürcistan’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini; başbakan Bidzina İvanişvili’nin partisinden aday olan Giorgi Margvelaşvili kazandı. 23 adayın yarıştığı seçimde oyların yüzde 62’sini alan Margvelaşvili, bu oy oranıyla en güçlü rakiplerini geride bıraktı.
— Dost ve kardeş ülke Türkmenistan’da bağımsızlığın 22. yıldönümü coşkuyla kutlandı. Türlü etkinliklerle renklenen kutlamalara Türkiye’nin Aşkabat Büyükelçisi Şevki Mütevellioğlu ve Türk işadamları da katıldı. Bağımsızlığının 22. yılını kutlayan Türkmenistan’da 1002 mahkum bayram dolaysıyla affedildi…
— Kırım Tatar Milli Meclisi, yeni başkanını seçti… 22 yıldır Abdülcemil Kırımoğlu’nun yürüttüğü başkanlık görevini, yardımcısı Refat Çubarov üstlenecek… Çubarov halen Kırım Özerk Cumhuriyeti Meclisi’nde milletvekilliği ve Dünya Kırım Tatar Kongresi başkanlığını yürütüyor.
— Doçent Doktor Hüseyin BAYDEMİR’in eseri Özbek Halk Masalları yayınlandı… Kitapta, 70 olağanüstü masalın Türkiye Türkçesine aktarılmış metinleri ve motif dizini yer alıyor… Alanında en kapsamlı çalışmalardan olan eserde, Özbek Masallarına dair geniş bilgiler yer alıyor.