Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Ocak 2013)
— 1990 yılında yaşanan Bakü Katliamında ölenler bu yıl da unutulmadı… Bakü’de; 20 Ocak 1990 tarihinde Sovyet askerlerinin sivil halka ateş açmaları sonucu şehit olan 137 kişi anıldı… Anma törenleri, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in anıt mezara çelenk koymasıyla başladı. Aliyev’e bakanlar, milletvekilleri, askeri ve mülki erkân ile ülkedeki diplomatik misyon şefleri de eşlik etti. Her yıl; Azerbaycan’da Milli Matem Günü olarak kabul edilen 20 Ocak’ta; anma programları düzenleniyor…
— Türkmenistan hükümeti, Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olma kararı aldı. Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, Bakanlar Kurulu’nda Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olmak istediklerini kaydetti… Üyelik için müzakerelerin başlatılacağını söyleyen Türkmen lider, üyelik işlemleri hakkında bilgi edinilmesi için bir komisyon kurulmasını istedi.
— Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer; Bosna Hersek Eğitim ve Bilim Bakanı Damir Masic ve beraberindeki heyeti makamında kabul etti… Konuklarını Türkiye’de görmekten duyduğu memnuniyeti ifade eden Bakan Dinçer, Bosna Hersek’i ”kardeş ülke” olarak nitelendirdi… İki ülke arasında uzun yıllara dayanan iyi ilişkilerin olduğunu vurgulayan Konuk Bakan; Türkiye ile eğitim konusunda da daha fazla işbirliği içinde olmak istediklerini söyledi.
— Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Kosova Başbakanı Haşim Taçi ile bir araya geldi… Başbakanlık Resmi Konutu’nda gerçekleşen görüşme yaklaşık 2 saat sürdü. Basına kapalı gerçekleşen görüşmenin ardından herhangi bir açıklama yapılmadı.
— “Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri” adıyla Türk dünyası ortak askeri birlik kuruyor. Teşkilatın temelleri Türkiye’de atılmıştı. 2011 yılında Ankara’da alınan kararla Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetlerinin oluşturulması gündeme geldi. Avrupa ve Akdeniz Jandarmalar ve Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Birliği’ne alternatif olması düşünülen teşkilat ilk toplantısını Bakü’de gerçekleştirildi. Toplantıya Türkiye, Azerbaycan ve Kırgızistan’dan askeri yetkililer katıldı. Türkiye’yi Jandarma Genel Komutanı Bekir Kalyoncu temsil etti. Teşkilatın amacı Türk Cumhuriyetleri arasındaki askeri işbirliğini kuvvetlendirmektir.
— Bulgaristan’da; üyelerin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi’nin kurultayında, parti lideri Ahmet Doğan büyük bir tehlike atlattı… Doğan’ın konuşması sırasında kürsüye çıkan saldırgan, silahını doğrultarak tetiği çekti… Silahın tutukluk yapması ise bir faciayı önledi… Saldırganın kimliği olaydan kısa süre sonra belirlendi… Türk kökenli Oktay Hasanov Enimehmedov; kullandığı silah öldürücü olmadığı için; cinayete teşebbüs yerine holiganizmden yargılanacak…
— Kırgızistan ve Özbekistan arasındaki sınır restleşmesi giderek derinleşiyor. Kırgızistan, kendi toprakları içerisinde yer alan; Özbekistan’a ait Soğ yerleşim yerine yakın bazı sınır kapılarını kapattı… Buna karşılık Özbekistan da, Kırgızistan’ın ikinci büyük kenti Oş’daki Dostluk sınır kapısını Kırgızistan vatandaşlarına tek taraflı kapattı. Özbekistan’ın, Kırgızistan sınırındaki bu ana geçiş kapısını kapatması Kırgız tarafının tepkisine neden oldu. İki ülke arasındaki birçok sınır kapısı ise 2010 yazında; Kırgızistan’ın güneyinde Özbeklerle Kırgızlar arasında çıkan kanlı etnik olaylar sonrasında Özbekistan tarafından kapatılmıştı.
— Londra’da vefat eden Dünyaca ünlü Kırımlı yazar Cengiz Dağcı’nın özel eşyaları vatanına getirildi. Yazarın 1,5 ton ağırlığındaki eşyası Türkiye Odessa Başkonsolosluğu tarafından Kırım Vakfı’na teslim edildi. (Tüm nakil masrafları ise “Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi” ile Ankara’daki “Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Vakfı” tarafından karşılandı.) Kırım Tatar Milli Meclisi’ne bağlı Kırım Vakfı, bu eşyalarla Cengiz Dağcı Müzesi kurmayı planlıyor.
— Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, ölümünün birinci yıldönümünde Lefkoşa’daki mezarı başında anıldı. Devlet erkânının ve yüzlerce vatandaşın katıldığı törende Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu bir konuşma yaptı… Denktaş’ın mezarı başındaki tören, mezara çelenk konulması ve anı defterine Denktaş’la ilgili duyguların yazılmasıyla sona erdi…
— Azerbaycan, Suriye’den kaçan Ermenilerin Karabağ’a yerleştirilmesinden rahatsız… Azerbaycan-Ermenistan Cephe hattında tansiyon yükselirken; Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Minsk Grubu bölgeyi ziyaret etti. Temaslarını tamamlayan grubun eşbaşkanları, sorunun çözümü için iki tarafı da sağduyulu hareket etmeye çağırdı. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov düzenlediği basın toplantısında Ermenistan’ın bu tür girişimlerine izin vermeyeceklerini belirtti.
— Türkmenistan hükümeti yeni yıla kabine değişiklikleriyle başladı. Görev değişiklikleri Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov başkanlığında yapılan geniş katılımlı Bakanlar Kurulu toplantısının ardından yapıldı… Devlet Başkan Yardımcısı Rozmurat Seyiytkuliyev görevden alınarak, yerine inşaattan sorumlu Devlet Başkan Yardımcısı Akmurat Yegeliyev atandı. Ekonomik Kalkınma Bakanı Beşimmurat Hocamammedov da bu görevinden alınarak, Balkan Vilayeti Valisi olarak atandı…
— Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov, yaptıkları telefon görüşmesinde iki ülke arasındaki işbirliğini ele aldı. Gül ile Berdimuhamedov, ikili ilişkilerin yanı sıra uluslararası ve bölgesel konularda da görüş alış-verişinde bulundu. Türkmen lider; bu görüşmede Cumhurbaşkanı Gül’ü; bu yıl Türkmenistan’da kutlanacak Uluslararası Nevruz Şenlikleri’ne davet etti.
— Azerbaycan İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanı Ali Abbasov, Azerbaycan’ın ilk uydusu “Azerspace-1″in Şubat’ta uzaya fırlatılacağını bildirdi. Ali Abbasov, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in de katıldığı Bakanlar Kurulu toplantısında, konuya dair bilgilendirme konuşması yaptı… Bir Amerikan şirketi tarafından üretilen uydu; Fransız Guyanası’ndaki Uzay Üssü’nden fırlatılacak. Uydunun hizmetlerinden Avrupa, Asya ve Afrika ülkeleri de faydalanabilecek.
— Amerika Birleşik Devletleri’nin Güney ve Orta Asya’dan sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Robert Blake, Kırgızistan Devlet Başkanı Almazbek Atambayev ile bir araya geldi… Atambayev- Blake görüşmesinde Amerika’nın Manas Transit merkezi hakkındaki planları masaya yatırıldı. Atambayev; Manas ile ilgili daha önceki ifadelerini yineleyerek, 2014 yılından sonra Manas havaalanının sadece sivil taşımacılık amaçlı kullanılacağını kaydetti
— İlki Kaşgarlı Mahmut’un doğumunun 1000. Yılında düzenlenen hikâye yarışması bu yıl 9 ülke ve bölgede yapıldı. “II. Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Hikâye Yarışması” ödülleri Ankara Resim Heykel Müzesinde yapılan törenle sahiplerini buldu… Bu yıl birincilik ödülünü “Gazanfer Reisin Şuşa Seferi” adlı hikâyesi ile Azerbaycan’dan Ejder Ol aldı. Ödül Töreni, Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara-Türk Dünyası Müzik Topluluğunun verdiği konserle sona erdi.
— Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te, geleneksel Türk Film Haftası düzenleniyor. Türkiye’nin Taşkent Kültür ve Tanıtma Müşavirliği tarafından bu yıl dokuzuncusu düzenlenecek etkinlikte, komedi ve aşk konulu 5 Türk filmi gösterilecek. 16–20 Ocak günleri arasında yapılacak etkinlikte, filmler ücretsiz olarak ve Özbekçe dublajla izlenebilecek. Davetlilere, Türkiye’yi tanıtan kitapçık ve broşürler de dağıtılacak.
— Son yıllarda yaşanan göçler, Kırgızistan nüfusunu ciddi anlamda düşürdü. Kırgızistan Gençlik, Çalışma ve İstihdam Bakanlığı verilerine göre, son 22 yılda yaklaşık 900 bin kişi, başta Rusya olmak üzere farklı ülkelere göç etti. Kırgızistan’ı tamamen terk edenlerin daha çok Rus, Kazak ve Özbek kökenliler olduğu belirtildi. Petrol ve doğalgazdan yana fakir olan ülkenin şimdiki nüfusu 5 milyon 600 bin civarında…
— Tacikistan Meclisi; 31 Ocak 2012 tarihinde; Tacikistan Hükümeti ve NATO arasında imzalanan işbirliği anlaşmasını onayladı… Brüksel’de imzalanan bu anlaşmaya göre, NATO Tacikistanlı uzmanlara teknik eğitim verecek… Ayrıca Tacikistan ve Afganistan sınırındaki mayınların temizlenmesi için ülkeye 575 bin Euro mali destek sağlanacak.
— Türk dünyasının büyük şairi Bahtiyar Vahapzade’yi anmak için Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de sempozyum düzenlendi. Kafkas Üniversitesi’nde düzenlenen “Uluslararası Bahtiyar Vahapzade Sempozyumu”na 6 ülke ve 35 üniversiteden 100 bilim adamı katıldı. 3 gün devam eden toplantıda Vahapzade’nin düşünceleri ve eserlerine dair fikir alışverişi yapıldı.
— Tataristan Meclisi, vatandaşlarının Latin alfabesi kullanmasına izin verdi. Alınan karara göre Tatarca Latin alfabesi ile yazılan mektuplar devlet birimlerine gönderilebilecek ve devlet memurları da mektupları aynı şekilde cevaplandırabilecek. 1927–1939 yılları arasında Latin alfabesi kullanan Tatarlar, 1939 yılından sonra Kiril alfabesi kullanmaya başlamıştı…
— Bosna-Hersek’in ilk devlet başkanı merhum Aliya İzzetbegoviç’in öncülük ettiği Genç Müslümanlar Derneği, 9 Ocak gününün “Soykırım Günü” olacağını açıkladı. Bundan böyle, Ülkede Boşnaklara yönelik soykırımın unutulmaması için, her yıl 9 Ocakta soykırım kurbanları anılacak.
— Rusya’daki bir internet sitesi; geçmişten günümüze, Moskovada’ki Türk nüfusuna dair araştırmaları derledi. 1811 yılında Moskova’da 35 Türk’ün yaşadığını belirten Rus tarihçiler, 19. yüzyılın ortalarında buradaki Türk uyruklu nüfusun arttığına işaret ediyor. Kayıtlara göre, Moskova’da 1989’da en az bin Türk vatandaşı yaşıyordu. Bugün ise Türk topluluğu temsilcilerine göre Moskova’da yaklaşık 40 bin Türk yaşıyor.
— Suriye’ye küresel yardım kampanyasının uluslar arası ayağı, 16 ülkede eş zamanlı basın toplantısı ile başlatıldı… Suriye’de yaşanan trajedinin mağduru olan halka yönelik kampanya “Kış geldi… Suriye İçin Bir Ekmek, Bir Battaniye” adıyla yürütülüyor… Kampanyaya 300’e yakın sivil toplum kuruluşu ve sendika ile çok sayıda yayın kuruluşu destek veriyor… Suriyeli halka ”bir ekmek”, ”bir battaniye” ulaştırmak için başlatılan bu vicdani seferberliğin ayrıntılarına iki ayrı internet sitesinden ulaşmak mümkün…
— Rusya, Kazakistan ve Belarus; Avrasya Ekonomik Birliği’nin kurulması üzerine anlaştılar. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin; Gümrük Birliği toplantısının ardından yaptığı açıklamada “1 Mayıs 2014’te Avrasya Ekonomik Birliği’ni hayata geçirecek anlaşmayı imzalayacağız” dedi. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un, Rusya’yı Sovyetler Birliği’ni yeniden yaratmaya çalışmakla eleştirmesi ise, Rusya’nın tepkisine neden oldu.