Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Kasım 2016)
— Özbekistan’da Cumhurbaşkanlığı İçin 4 Aday Yarışıyor
Özbekistan 4 Aralık 2016-Pazar günü yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimine hazırlanıyor. 21 milyondan fazla seçmenin bulunduğu ülkede 9 bin 378 sandık kuruldu. Seçimde, Milli Şahlanış Demokrat Partisi lideri Sarvar Atamuradov, “Adalat” Sosyal Demokrat Partisi lideri Nariman Umarov, Halk Demokrat Partisi lideri Hotamjon Ketmonov ile Liberal Demokrat Partisinden Cumhurbaşkanı Vekili ve Başbakan Şavkat Mirziyoyev yarışacak. Özbekistan’daki seçimi yaklaşık 50 ülkeden 600’den fazla gözlemci takip edecek. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ülkedeki seçimleri ilk defa tam teşekküllü gözlem heyetiyle izleyecek. Seçim sürecini izleyecek gazeteci sayısı ise 300. Cumhurbaşkanı İslam Kerimov, geçirdiği beyin kanamasının ardından tedavi gördüğü hastanede 2 Eylül’de hayatını kaybetmişti.
— Türkmenistan-Afganistan-Tacikistan Demiryolu Hattı Açıldı
Türkmenistan-Afganistan-Tacikistan Demiryolu Hattı’nın 88 kilometrelik ilk etabı, İmamnazar Sınır Kapısı’nda düzenlenen törenle hizmete açıldı. Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhamedov, Türkmenistan-Afganistan-Tacikistan Demiryolu Hattı’nın ilk etabını hizmete sunmaktan mutluluk duyduklarını belirterek, “Büyük İpek Yolu yeniden kuruluyor. Bu hat, sadece iki ülke için değil, Asya, Avrupa ve komşu ülkelerin büyümesine destek olacak.” dedi. Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani ise yeni demiryolu koridorunun bölge ülkeleri arasında ticareti, diyaloğu ve dostluğu tesis edeceğini vurgulayarak, özel ve tarihi bir gün yaşadıklarını kaydetti.
— Yunanistan Başbakanı Çipras, Batı Trakya’yı Ziyaret Etti
Batı Trakya’yı ziyaret eden Yunanistan Başbakanı Çipras, Rodop ilinde iki Türk belediyesinden biri olan Kozlukepir Belediyesini ve İskeçe ilindeki Muzaffer Salihoğlu Azınlık Ortaokul ve Lisesini ziyaret etti. Çipras, Batı Trakya’daki Türk azınlığın, yaşadığı bölgede güvende olmasını ve ülkenin diğer bölgelerindeki vatandaşlarla aynı fırsatlara sahip olmasını arzuladığını belirtti. Bölgeyi ziyarette geciktiğini, ailesinin kökenlerinin de Batı Trakya olduğunu dile getiren Çipras, Türk vatandaşlara ayrım yapmadan eğitim vermenin devletin sorumluluğu olduğunu kaydetti.
— Ünlü Kırım Tatarı Yazar Rıza Fazıl Vefat Etti
Kur’anı Kerim’in Kırım Tatarca tercümesini hazırlayan Kırım Tatarı yazar Rıza Fazıl geçirdiği beyin kanaması sonucu hayatını kaybetti. 87 yaşında vefat eden ünlü Kırım Tatarı yazar ve şair Akmescit’in Boğurça semtinde yapılan törenle son yolculuğa uğurlandı. Törene, aralarında Kırım Tatar milli hareketi aktivistleri, sivil toplum temsilcileri, sanatçılar ve meslektaşları olmak üzere çok sayıda insan katıldı. Kırım Tatar Yazarlar Birliği Başkanlığı’nı da yürüten Rıza Fazıl’ın “Navrez”, “Qayda Birlik Anda Tirlik” ,“Analar Yaş Ekende”, “Sadıklık”,“Tuvğan Edebiyat” ve “Buyurunuz Duağa!” isimli kitapları bulunuyor.
— Kırgızistan’da Manas Destanı Okuma Etkinliği Düzenlendi
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’nun “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’nde yer alan Manas Destanı, Kırgızistan’ın Başkenti Bişkek’te, 1 hafta boyunca aralıksız okundu. 28 Kasım’da başlayan etkinliğe ülke genelinden, “manasçı” olarak adlandırılan her yaştan destan anlatıcıları katıldı. Dünya Rekorlar Kitabı’nda da yer alan Kırgız Milli Manas Destanı, üç bölüm ve yaklaşık yarım milyon mısradan oluşuyor. Kırgızistan’ın kültür hazinelerinden olan ve nesilden nesile aktarılan Manas Destanı, bin yıl önceki Kırgız kahramanı Manas’ı, halkın yaşam tarzı, örf ve adetleri, coğrafyası, gelenekleri, dini ve inançları, halklar arasındaki ilişkileri yanı sıra kahramanlık hikayelerini anlatıyor. Destanın bütününü eksiksiz ezbere bilen ve anlatmayı meslek edinen kişilere Manasçı adı veriliyor.
— Türk Dili Konuşan Ülkeler Ulaştırma Bakanları Toplantısı Bakü’de Yapıldı
Türk Dili Konuşan Ülkeler Ulaştırma Bakanları toplantısı 28-29 Kasım 2016 tarihlerinde Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de Yapıldı. İlk defa düzenlenen Türk Konseyi Ulaştırma Bakanları toplantısına Türkiye ve Azerbaycan Bakanlarının yanı sıra Kazakistan ve Kırgızistan’ın Bakan yardımcıları katıldı. Toplantı sonunda PTT ile Azerpost arasında mutabakat muhtırası imzalandı. Bilgi İletişim Teknolojileri Bakanları 1. Toplantısı’na Türkiye adına Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan katıldı.
— Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov Alanya’ya Geldi
Türkiye-Rusya Ortak Stratejik Planlama Grubu Toplantısı 1 Aralık Perşembe günü Alanya’da gerçekleştirildi. Geçen yıl 24 Kasım’da düşürülen Rus uçağının ardından Türkiye ile Rusya arasında yaşanan kriz, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın görüşmesiyle son bulmuştu. Sergey Lavrov, geçen yıl yaşanan krizin ardından ilk kez Türkiye’ye geldi. Lavrov ve Çavuşoğlu ikili görüşme yaparak Suriye’de yaşanan savaşı ve iki ülke arasındaki ekonomik gelişmeleri ele aldı.
— Kıbrıs’ta Müzakerelerden Sonuç Çıkmadı
Kıbrıs müzakereleri, sonuçsuz kaldı. Kıbrıs sorununa çözüm bulmak için Birleşmiş Milletler gözetiminde İsviçre’nin Mont Pelerin kasabasında yapılan müzakerelerin, Rum tarafının aşırı taleplerde bulunması ve uzlaşmaz tavırlarından dolayı sonuçsuz kaldığı belirtildi. Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı liderliğindeki Türk tarafının, müzakerelerde son ana kadar sürdürdüğü iyi niyet karşılığında beklediği adımları Rum tarafından göremediği öğrenildi. Sorunun aşılması için Rum tarafı ve Yunanistan arasında mekik diplomasisi yürüten Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide, her iki liderle ayrı ayrı görüştü. Ancak taraflar toprak düzenlemesi konusunda anlaşamadı.
— Bakü’de Türk Filmleri Haftası Düzenlendi
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen Türk Filmleri Haftası, yönetmen Mustafa Kara’nın “Kalandar Soğuğu” filminin gösterimi ile başladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Yerli Düşünce Derneğinin ortaklaşa düzenlediği, TİKA ve Yunus Emre Enstitüsünün katkı sağladığı haftanın açılışına, Türkiye ve Azerbaycan’dan, sinema ve sanat camiasından çok sayıda davetli katıldı. Etkinlikte Azerbaycanlı ses sanatçısı Azerin, Cengiz Numanoğlu’nun sözlerini yazdığı “15 Temmuz” şarkısını seslendirdi. 27 Kasıma kadar devam edecek Hafta boyunca Bakülüler Murat Şeker’in “Deliormanlı”, Yücel Çakmaklı’nın “Birleşen Yollar”, Ahmet Sönmez’in “Elveda Katya” ve Özhan Eren’in “Son Mektup” filmlerini ücretsiz izledi.
— Tacikistan Rusça’yı İkinci Devlet Dili Yapmadı
Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ülkelerinde Rusça’nın ikinci dil olması talebine Tacikistan’dan ret geldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Eleonora Mitrofanova, eski Sovyetler Birliği ülkelerinde Rus diline ikinci devlet dili statüsü verilmesi gerektiğini söyledi. Mitrofanova, konu ile ilgili ana sorunun bazı komşu ülkelerde artık gençlerin Sovyet döneminde olduğu gibi, Rus dilini öğrenmemeleri olduğunu belirterek, “Bu devletlerin Anayasalarında Rus dilinin yasal öğretimini sağlamak bizim en büyük önceliğimizdir” dedi. Bu görüşleri değerlendiren Tacikistan parlamentosu alt kanadı Dış İlişkiler, Kamu Kurumları ve Bilgilendirme Komitesi Başkanı Olim Salimzoda, bu açıklamanın sadece bir Rus yetkilisinin sözleri olduğunu ve kendilerine Rusya tarafından böyle resmi talebin gelmediğini söyledi. Tacikistan’da ikinci bir devlet diline gerek olmadığını söyleyen Salimzoda, 2009 yılında bu ülkede kabul edilen yasanın Tacik diline tek devlet statüsü verildiğini de belirtti.
— Cumhurbaşkanı Erdoğan Kırım Tatar Milli Lideri Kırımoğlu’nu Kabul Etti
Kırım Tatar halkının milli lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Kırım’ın ve Donbas bölgelerinin işgali ile Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne ilişkin konuları ele aldı. Kırım Tatar halkının milli lideri, Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım Tatarlarından Sorumlu Yetkilisi, Ukrayna milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Türkiye’ye gerçekleştirdiği çalışma ziyareti çerçevesinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere Türkiye’de bir dizi yetkili ile onlarca görüşme gerçekleştirdi. Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Türkiye yönetiminin Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklediğini, Rus saldırısını ve Kırım ile Donbas bölgelerinin işgalini kınadığını, işgalci yönetimi tanımadığını bir kere daha tasdik ettiğini kaydetti.
— Türkiye’ye Şanghay’da İlk Görev
Türkiye Şanghay Enerji Kulübü’nün 2017 dönem başkanlığını üstlendi. Türkiye Şanghay Enerji Kulübü’nün ana üyelerinden biri değil. Kulüpte ilk kez üyeler dışında bir ülkeye başkanlık verildi. Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın 1996 yılında oluşturdukları yapılanma Şanghay Beşlisi olarak anılıyordu. Bu örgüt 2001’de Özbekistan’ın katılımıyla üye sayısını altıya çıkarttı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pakistan ve Özbekistan dönüşü, Avrupa Birliği’nin Türkiye için tek seçenek olmadığını dile getirerek, Şangay 5’lisinin düşünülebileceğini söylemişti. Erdoğan “Şanghay 5’lisi içerisinde Türkiye niye olmasın?” diyerek konuyu Putin ve Nazarbaye ile görüştüğünü dile getirmişti.
— Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Pakistan ve Özbekistan’a Ziyaret
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pakistan ve Özbekistan’a resmi ziyaretlerde bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 16-17 Kasım’da Pakistan’a, 17-18 Kasım tarihlerindeyse Özbekistan’da temaslarda bulundu. Erdoğan, Pakistan ziyaretinde Cumhurbaşkanı Memnun Hüseyin ve Başbakan Navaz Şerif ile görüştü, Ulusal Meclis ve Senato ortak oturumuna hitap etti. Türkiye ve Pakistan’dan üst düzey şirketlerin yöneticileriyle düzenlenen toplantıya Başbakan Şerif ile katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, İslamabad’ın ardından Lahor’a da gitti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17-18 Kasım’da ise Özbekistan’ın Semerkant kentini ziyaret etti. Özbekistan Cumhurbaşkanı Vekili, Başbakan Şevket Mirziyayev ile görüşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk-Özbek ilişkilerinin yanı sıra bölgesel ve uluslararası gelişmeler hakkında da görüş alışverişinde bulundu.
— Türkiye’den Para Transferinde Özbekistan Lider
Türkiye’den yurt dışına en çok para transferi Özbekistan’a yapıldı. Bu ülkeye gönderim tutarının ortalama 497 dolar olduğu belirlendi. Türkiye’ye para transferi gerçekleştiren ülkeler arasında ilk sırayı ise yüzde 57,7 ile Rusya aldı. Bu yıl dünyadan ülkemize transfer edilen para miktarı da 1,4 milyar dolar oldu. Gürcistan ve Kırgızistan da Türkiye’den sıklıkla para transferi yapılan diğer ülkeler arasında yerini aldı. Türkiye’den dünyaya 2014’te 815 milyon dolar, 2015’te 850 milyon dolarlık para transferi gerçekleştirildi. Dünyadan Türkiye’ye doğru gerçekleştirilen para transferi ise 2015’te 1,4 milyar dolar.
— Ahıska Türklerinden Rus ve Gürcistan Hükümetlerine Çağrı
Rusya’nın güneyindeki Ahıska Türkleri, Volgodonsk şehrinde bir tören düzenleyerek 72 yıl önce Ahıska Türklerinin Stalin tarafından başka ülkelere sürgün edilmesini andı. Anma törenine katılan grup, Gürcistan ve Rusya Cumhurbaşkanlarından anavatana dönebilmeleri için gerekli işlemlerin yapılmasını talep etti. Gürcistan parlamentosu, 2008 yılının Ocak ayında Sovyet yetkilileri tarafından 40’lı yıllarda Gürcistan’dan sürgün edilen insanların geri dönüş yasasını kabul etmişti. Ancak bu yasa sadece bir bildiri olmaktan öte bir fonksiyon göstermedi.
— Bulgaristan’ın Yeni Cumhurbaşkanı Radev Oldu
Bulgaristan’da resmi olmayan sonuçlara göre, ana muhalefetteki Bulgaristan Sosyalist Partisi’nin aday gösterdiği Rumen Radev, cumhurbaşkanı seçildi. Eski Hava Kuvvetleri komutanı emekli General Radev, ikinci turda oyların yüzde 58,1’ini alırken, rakibi olan Parlamento Başkanı Tzetzka Tzaçeva ise oyların 35,3’ünü alabildi. Radev, Bulgaristan’ın 1989 yılında girdiği 27 yıllık demokratik sistemin 5. Cumhurbaşkanı olacak. Bu arada Başbakan Borisov desteklediği Tzaçeva’nın seçimi kaybetmesi üzerine istifa kararı aldı.
— Kıbrıs Müzakereleri Ertelendi
İsviçre’nin Mont Pelerin kasabasında Birleşmiş Milletler gözetiminde devam eden Kıbrıs Müzakereleri, Rum tarafının isteği üzerine bir süre ertelendi. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Barış Burcu, Rum lider Nikos Anastasiadis’in, Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ve Kıbrıs Rum siyasi parti liderleriyle görüşmek için Kıbrıs müzakerelerinde bir haftalık erteleme talebinde bulunduğunu belirtti. Burcu, görüşmelerin 20 Kasım’da Cenevre’de kaldığı yerden devam edeceğini ve 3-4 gün içinde tamamlanacağını tahmin ettiğini söyledi.
— KKTC’nin 33. Kuruluş Yıl Dönümü Törenlerle Kutlandı
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 33. kuruluş yıl dönümü Girne, İskele, Gazimağusa ve Güzelyurt’ta düzenlenen törenlerle kutlandı. Kutlamalar çerçevesinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı da bir resepsiyon verdi. Başbakan Yardımcısı Tuğrul Türkeş, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Fahri Kasırga, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclis Başkanı Sibel Siber, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanı Hüseyin Özgürgün, Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş, Türkiye’nin Lefkoşa Büyükelçisi Derya Kanbay, CHP Grup Başkanvekili Levent Gök, bakanlar, milletvekilleri, kurum kuruluş temsilcileri ve vatandaşlar katıldı.
— Moldova’nın Yeni Lideri Gagauz Özerk Yerini Ziyaret Etti
Moldova’da 14 Kasım 2016’da yapılan devlet başkanlığı seçimlerini Sosyalist Parti’nin adayı İgor Dodon kazandı. Dodon ülkede doğrudan halk tarafından seçilen ilk devlet başkanı oldu. 30 Ülkede devlet başkanı 2000 yılından beri parlamento tarafından seçilirken, Anayasa Mahkemesi martta aldığı kararla devlet başkanının halk tarafından seçilmesine hükmetmişti. Cumhurbaşkanı olarak ilk ziyaretini Gagavuz Özerk Bölgesi başkenti Komrat’a yapan Moldova’nın yeni lideri İgor Dodon, Gagavuzların hem Rusya’nın hem de Türkiye’nin dostu olduğunu söyledi.
— Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Igor Crnadak Türkiye’ye Geldi
Başbakan Binali Yıldırım, Türkiye’ye gelen Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Igor Crnadak’ı kabul etti. Yıldırım, Balkanlardaki istikrarın Bosna Hersek’in istikrarı ile eş zamanlı değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. 15 Temmuz menfur darbe girişimi karşısında Bosna Hersek makamlarının gösterdiği dayanışma için teşekkür eden Yıldırım, Türkiye’nin bu konudaki işbirliğini sürdürme kararlılığını belirtti. Yıldırım, Bosna Hersek’in Avrupa Birliği’ne üyelik başvurusunun kabul edilmiş olmasını memnuniyetle karşıladığını kaydetti. Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Crnadak ise 15 Temmuz darbe girişimini hemen kınadıklarını ve Türkiye’ye destek beyan ettiklerini dile getirdi. Bosna Hersek Dışişleri Bakanı İgor Crnadak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından da kabul edildi. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ndeki kabul, yaklaşık 35 dakika sürdü.
— Bulgaristan’da Cumhurbaşkanı Seçimi İkinci Tura Kaldı
Bulgaristan’da cumhurbaşkanlığı seçimine katılan 21 adayın hiçbiri ilk turda cumhurbaşkanı seçilmek için gerekli olan oyların yüzde 51’ini alamadı. Seçimler bu nedenle 13 Kasım’da yapılacak ikinci tura kaldı. Seçimlerde Bulgaristan Sosyalist Partisi’nin adayı Rumen Radev ve en yakın rakibi Tzaçeva yarışacak. Edinilen bilgiye göre, katılım oranının yüzde 45,3 olduğu seçimlerde 15 bini Türkiye’den olmak üzere yaklaşık 40 bin Bulgaristan vatandaşı yurtdışında sandık başına gitti.
— Ekonomi Bakanı Zeybekci İran’ı Ziyaret Etti
Türkiye ve İran yeni bir ekonomik anlaşmaya daha imza attı. Anlaşma, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ve İran’ın Madenler ve Ticaret Bakanı Muhammed Rıza Nimetzade’nin görüşmesi sonrasında imzalandı. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Türkiye-İran ilişkilerinde ticaretle birlikte bankacılığında gelişmesi gerektiğini söyledi. Zeybekçi, “İran bankalarının Türkiye’de serbestçe bankacılık yapabilir hale gelmesi lazım. Bununla ilgili düzenlemeler yapıldı, bununla ilgili karşılıklı anlaşmalar imzalandı. Türk bankalarının da İran’da olmasını istiyoruz. Merkez bankaları arasında ticarette kullanılacak para birimlerinde milli paraların kullanılması için bazı hazırlıklar var. İnşallah en kısa sürede bunları sonuçlandıracağız” değerlendirmesinde bulundu. Türkiye ve İran’ın Taraflararası Ticaret Anlaşması üzerindeki çalışmaları ise devam ediyor.
— Cumhurbaşkanı Erdoğan, Belarus’un Başkenti Minsk’i Ziyaret Etti
Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko’nun davetlisi olarak 11 Kasım’da Minsk’e giden olan Erdoğan, Türkiye’nin katkılarıyla yaptırılan Minsk Camisi’nin resmi açılışına katıldı. Yaklaşık 80 bin Müslüman’ın yaşadığı Belarus’ta, 1890 yılında inşa edilen ancak Sovyetler Birliği döneminde yerine otel yapmak için yıkılan Minsk Camisi, Türkiye Diyanet Vakfı tarafından aslına uygun olarak yaptırıldı. Yapımına 2014 yılında başlanan caminin açılışı 11 Kasım’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Belarus Devlet Başkanı Aleksandır Lukaşenko, Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Mehmet Görmez ve Avrasya bölgesinden dini temsilcilerin katılımıyla yapıldı. Ayrıca Türkiye-Belarus İş Forumu da iki cumhurbaşkanının katılımıyla gerçekleşti. Erdoğan’la birlikte Belarus’a 100’den fazla işadamı gitti.
— ŞİÖ Başbakanları Bişkek’te Bir Araya Geldi
Şanghay İşbirliği Örgütü başbakanlar zirvesi Bişkek’te gerçekleşti. Örgüt’ün 15’inci başbakanlar zirvesine, Kırgızistan, Kazakistan, Rusya, Beyaz Rusya, Tacikistan ve Çin başbakanlar düzeyinde, Özbekistan ise başbakan yardımcısı düzeyinde katıldı. Başbakanlar, zirve öncesi Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev ile de bir araya geldi. Zirveyi, Kırgızistan Başbakanı Sooronbay Ceenbekov açtı. Açılış sonrası konuşma yapan, Kazakistan Başbakanı Bakıtcan Sagintayev örgüt bünyesinde serbest ekonomik alan oluşturmayı önerdi. Öneri Çin ve Rusya tarafından da desteklendi. Zirve sonunda, yakında Pakistan’ın da üye olacağı Şangay İşbirliği Örgütü’nün bankası ve fonunun oluşturulması konusunu da içeren 11 belge imzalandı.
— Çin Başbakanı Kazakistan’da
Çin Halk Cumhuriyeti Başbakanı Li Kıçiang, Bişkek’te yapılan Şanghay İşbirliği Örgütü Başbakanları 15’inci Toplantısına katıldıktan sonra Kazakistan’a geçti. Başbakan Li Kıçiang, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından kabul edildi. Cumhurbaşkanı Nazarbayev, kabulde Kazakistan ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında 20 milyar dolarlık 51 yatırım projesine imza atıldığını anımsattı, Çin Halk Cumhuriyeti’nin Kazakistan’daki en önemli yatırımcılardan olduğunu ifade etti.
— Kazak-Japon İlişkilerinde Stratejik Ortaklık Dönemi
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Tokyo’da düzenlenen ve iki ülke iş dünyasını buluşturan Japonya-Kazakistan İş Forumu’na katıldı. 350 şirket temsilcisinin katıldığı forumda iki ülke arasında enerji, petrol, kimya ve yeni teknolojiler başta olmak üzere toplam tutarı 1,2 milyar doları geçen 15 projeye imza atıldığı duyuruldu. Öte yandan Astana ve Tokyo, diplomatik ve hizmet pasaportu sahiplerine karşılıklı vize muafiyeti sağlanması konusunda uzlaştı. Konuya ilişkin anlaşma Japonya’da bulunan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in İmparator Akihito ile görüştüğü sıralarda, düzenlenen bir başka törende imzalandı. Buna göre 1 Ocak 2017 tarihi itibariyle diplomatik ve hizmet pasaportu taşıyan iki ülke vatandaşları için vize muafiyetini söz konusu olacak. Ayrıca ulusal pasaporta sahip Japon iş dünyası temsilcilerinin de Kazakistan’da 30 gün vizesiz kalmasına imkan sağlandığı açıklandı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Japonya Başbakanı Shinzō Abe ile de görüştü. Görüşme sonrasında düzenlenen basın toplantısında özel bir stratejik ortaklık anlaşması imzalandı.
— Kırgızistan Referanduma Yeni Hükümetle Gidiyor
Kırgızistan’da Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in hükümeti kurmakla görevlendirdiği Sosyal Demokrat Partisi, sürdürdüğü müzakereler sonucunda koalisyon kurma konusunda Kırgızistan Partisi ve Bir Bol Partisi ile anlaştı. Toplam 120 sandalyenin bulunduğu parlamentoda Atambayev’in kurucusu olduğu Sosyal Demokrat Partisi’nin 38, Kırgızistan Partisi’nin 18, Bir Bol Partisi’nin 12 milletvekili bulunuyor. Diğer taraftan, Kırgızistan meclisinde, anayasa değişikliği için referanduma gidilmesini öngören yasa kabul edildi. Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in isteği doğrultusunda, meclisteki bazı partilerin hazırladığı anayasa taslağı, 11 Aralık’ta düzenlenecek yerel seçimlerle birlikte halkın onayına sunulacak.
— Türkmenistan Devlet Başkanı Rusya’da
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhammedov Soçi’de bir araya geldi. Görüşmenin basına açık kısmında konuşan Putin, iki ülke arasında karşılıklı ticaret hacminin ruble bazında artış gösterdiğini, 2015 yılında Türkmenistan’dan Rusya’ya ithalatın 2 kat arttığını ifade etti. Berdimuhamedov ise iki ülke arasında geçmişi uzun yıllara dayanan dostane ilişkiler bulunduğunu, işbirliğinin ikili ve uluslararası alanlarda gelişerek devam ettiğini söyledi. Türkmenistan’ın “tarafsız bir ülke” olduğunu ifade eden Berdimuhamedov, “Dünyadaki tek tarafsız ülke olarak dış politikamızı Birleşmiş Milletler tüzüğünü temel alarak yürütüyoruz. Barışçıl bir dış politikaya sahibiz” dedi.
— Kırgızistan Referanduma Gidiyor
Kırgızistan meclisi, anayasa değişikliği için referanduma gidilmesini öngören yasayı kabul etti. 120 sandalyeli mecliste 105 milletvekilinin katılımıyla yapılan oylamada, anayasa değişikliği için referanduma gidilmesine 90 “evet” oyu çıktı. Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in isteği doğrultusunda hazırlanan anayasa taslağının, 11 Aralık’ta düzenlenecek yerel seçimlerle birlikte halkın onayına sunulması bekleniyor. Referandum yasası ile anayasanın 31 maddesinde değişiklik yapılacak. Kamuoyunda Atambayev’in “Anayasa Referandumu” olarak bilinen referandum, Atambayev’in cumhurbaşkanlığı görevinden sonra başbakanlık görevine gelme hazırlığı olarak algılanıyor. Atambayev ise, “Ben iktidarımın süresini uzatmak istemiyorum. 2017 yılında görevimden ayrılacağım. Bundan kimsenin şüphesi olmasın. Görev süresi ile ilgili olarak bir derdim yok. Ancak yargı reformumuz bir adım bile ileri gitmiyor. 2010 yılında, bir ayda yazılan mevcut anayasada eksikler var” cümleleri ile iddiaları yalanlıyor.
— Avrasya Kuyumcular Birliği Kuruldu
Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Ermenistan, Avrasya Kuyumcular Birliği’ni oluşturdu. Birliğin oluşumu Ermenistan’ın başkenti Erivan’da yapılmakta olan Dünya Mücevherat Konfederasyonu sırasında gerçekleşti. Birliğin bölgede mücevher üretimi modernizasyonu ve pazarının daha kapsamlı hale getirilmesi için çalışacağı bildirildi.
— Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Bişkek Zirvesi Ertelendi
Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te Kasım ayında yapılması planlanan zirvesi ileri bir tarihe ertelendi. Zirvenin neden ertelendiğine ilişkin ayrıntılı bilgi verilmedi. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin beşinci zirvesi Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapılmıştı.
— Moldova Cumhurbaşkanlığı Seçimleri İkinci Tura Kaldı
Moldova’da cumhurbaşkanı adaylarının hiçbiri yüzde 50 barajını geçemediği için ikinci tur seçimler yapılacak. Moldova Merkez Seçim Komisyonu’nun yaptığı açıklamaya göre, yüzde 98,75 açılan sandık oranına göre, kesin olmayan sonuçlar, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turda devam edeceğini gösterdi. Rusya yanlısı politikalarıyla tanınan Sosyalist Parti lideri İgor Dodon yüzde 48,52 ile ilk sırada yer alırken, Batı yanlısı eski Eğitim Bakanı Maya Sandu, yüzde 38,14 oyla ikinciliği elde etti. Moldova yasalarına göre, yüzde 50 barajını aşan aday olmaması halinde iki hafta sonra ikinci tur seçimlere gidilecek. İkinci turda sadece en çok oyu alan iki aday yarışacak.
— İran Meclisinde Türk Milletvekilleri Grubu
İran Meclisi’nde Azeriler ve Karabağ sorununda etkin olan milletvekilleri bir araya gelerek Türk Dilli Milletvekilleri Fraksiyonunu oluşturdu. 60 milletvekilinin katılımıyla oluşan fraksiyonun ilk başkanlık divanı üyeleri Tebriz, Urmiye, Tahran, Mişkinşehir ve Hudabende kentlerinden Türk milletvekilleri oldu. Fraksiyon temsilcilerinden Tebriz milletvekili Ahmet Alirıza Beygi İran Türklerinin isteklerinin takipçileri olacaklarını açıkladı. İran resmi siyasetine göre, ülke coğrafyasındaki Türklere Azeri kelimesi kullanılıyor. Güney Azerbaycan Türkleri defalarca çeşitli yollarla Türk sözcüğü yerine Azeri olarak adlandırılmalarına itiraz etmişlerdi. İran tarih literatüründe Azeriler, Ari ırkından gelen topluluklar olarak biliniyor. Daha sonradan asimile edilerek Türkleştirildikleri öne sürülüyor. İran ve Güney Azerbaycan Türkleri ise bu iddiayı kabul etmeyerek kendilerine Türk denilmesini istiyorlar.
— Karadağ’da Seçimin Resmi Sonucu Açıklandı
Karadağ Devlet Seçim Kurulu, ülkede 16 Ekim Pazar günü yapılan genel seçimin resmi sonuçlarını açıkladı. Açıklamada, 81 üyeli Karadağ Meclisinde Batı yanlısı Demokratik Sosyalist Parti’nin 36 ve Rusya yanlısı Demokratik Cephe’nin 18 milletvekili kazandığı belirtildi. Hiçbir siyasi oluşum mecliste çoğunluğu sağlayamadığı için Karadağ’da koalisyon hükümeti kurulacak.
— Gürcistan Meclis Seçimlerinde İktidarın Zaferi
Gürcistan’da iktidardaki Gürcü Rüyası partisi mecliste anayasal çoğunluğu elde etti. Gürcistan Merkez Seçim Komisyonu ilk verilere göre, parlamento seçimlerinin ikinci turunda 50 seçim bölgesindeki adaylar arasından iktidardaki Gürcistan Rüyası partisinin 48 adayı seçimi kazandı. Kalan iki seçim bölgesinde ise bağımsız adaylar kazandı. Parlamento seçimlerinin toplam sonuçlarına göre, iktidar partisi yeni parlamentoda 150 sandalyenin 115’ini elde etti. Bu rakam anayasal çoğunluk için gerekli olan sayıdan iki milletvekili fazlasına karşılık geliyor.