Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Mayıs 2013)
— Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov’un daveti üzerine Türkmenistan’a gitti… Görüşmelerin ardından bir dizi ikili anlaşmaya imza atan Gül ve Berdimuhammedov, Aşkabat’taki Uluslararası Türkmen-Türk Üniversitesi’nin yeni binasının temelini attılar. Ziyarette Berdimuhamedov, konuğu Abdullah Gül’e Türkmenistan’ın en büyük Devlet Nişanı’nı takdim etti… Cumhurbaşkanı Gül’e, Türkmenistan Ekonomi ve Kamu Yönetimi Enstitüsü tarafından fahri doktora unvanı da verildi…
— Türkmenistan’ın milli şairi Mahtumkulu Firaki’nin “Şiirler Divanı” Türkçe çevirisiyle okura sunuldu… Türkçeye çevrilmiş eserin tanıtımı, Aşkabat’taki Mahtumkulu Devlet Üniversitesi Konferans salonunda yapıldı. Tanıtım toplantısına Türkiye’nin Aşkabat Büyükelçisi Şevki Mütevellioğlu’nun yanı sıra Türkiye’den akademisyenler, Türkmen bakanlar ve çık sayıda davetli katıldı.
— Bulgaristan’da geçen ay yapılan erken genel seçimin ardından azınlık hükümeti kuruldu. Yeni hükümet parlamentoda 119 evet ile güvenoyu aldı. Eski Maliye Bakanı Plamen Oreşarski’nin kurduğu kabineye, üyelerinin çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi de destek verdi. Yeni hükümette Türk kökenli Hasan Ademov da, Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı olarak görev alacak.
— Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’ne üye ülkelerin devlet başkanları, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yapılan gayrı resmi zirvede bir araya geldi. Zirvenin en önemli gündem maddesini, NATO güçlerinin Afganistan’dan çekilmesi ve 2014 yılından sonraki güvenlik konuları oluşturdu… Üye ülkeler savunma bakanlarının yaptığı toplantıda ise, 2020 yılına kadar geçerli olmak üzere askeri işbirliği anlaşması imzalandı.
— Türk ve İslam Dünyasının ilk cumhuriyeti olan “Azerbaycan Demokratik Halk Cumhuriyeti” 95 yaşında… Azerbaycan’da, cumhuriyetin 95. Yıldönümü türlü etkinliklerle kutlandı… Kutlamaların en coşkulu yaşandığı yer ise Azerbaycan’ın ilk cumhurbaşkanı Mehmet Emin Resulzade’nin doğum yeri olan; Bakü’deki Nohanı kasabası oldu…
— Almanya’nın Solingen şehrinde aşırı ırkçılar tarafından öldürülen Türkler için, olayın 20. yılında anma töreni düzenlendi… Solingen Belediye Başkanı Nobert Feith’ın himayesinde gerçekleştirilen törene, Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ ile Almanya’nın Uyumdan Sorumlu Devlet Bakanı Maria Böhmer de katıldı. 29 Mayıs 1993 tarihinde, Solingen’de aşırı sağcılar tarafından kundaklanan evde, 5 Türkiye vatandaşı hayatını kaybetmişti.
— Bosna’daki savaş döneminde tarihi Mostar Köprüsü’nün yıkılması emrini vermekle suçlanan 6 kişi, 10 ile 25 yıl arasında hapis cezasına çarptırıldı. Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmayı, Mostarlılar da televizyonlardan ilgiyle izledi. Verilen cezaları yetersiz bulan bazı vatandaşlar, mahkemenin bu kararına tepki gösterdi.
— Türkiye-Azerbaycan-Gürcistan İş Forumu 3. Dönem Toplantısı, Azerbaycan’ın Gebele şehrinde gerçekleştirildi. Ev sahipliğini Azerbaycan Ekonomi ve Kalkınma Bakanı Şahin Mustafayev’in yaptığı toplantıya Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile Gürcistan Ekonomi ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanı Giorgi Kivirkaşvili katıldı. Toplantıda üç ülke arasındaki ekonomik ilişkiler, gerçekleştirilen ortak projeler ve karşılıklı ticaret hacimlerine dair bilgiler verildi.
— Pakistan’da seçimlerden birinci çıkan ve hükümeti devralması beklenen Pakistan Müslümanlar Birliği Partisi lideri Navaz Şerif, ülkede temiz eller operasyonu başlattı. Kurulacak yeni hükümette yolsuzluğa bulaşmamış isimlerle çalışmak isteyen Şerif’in, bu isimlerin tespiti için sağ kolu Said Mehdi’yi görevlendirdiği kaydediliyor.
— Gençlik ve Spor Bakanı Suat Kılıç, İstanbul 2020 olimpiyatlarına destek sağlamak üzere Saint Petersburg’da yapılan Sportaccord zirvesine katıldı. İlk olarak Rusya Spor Bakanı Vitaly Mutko’yu ziyaret eden Suat Kılıç daha sonra İngiltere Spor Bakanı Hugh Robertson ile bir araya geldi. Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksander Zhukov ile bir görüşme yapan Kılıç, Rusya temaslarında İstanbul’un adaylığı için destek aradı…
— Rusya’da gelecek yıl Mayıs ayının ortalarında yapılacak Türk Kültür Festivali resmen duyuruldu. Türk Kültürünün çeşitli etkinliklerle tanıtılacağı festival Moskova ve Saint Petersburg’da gerçekleştirilecek. Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Volkan Bozkır başkanlığındaki heyet, festival hazırlıkları için temaslarını sürdürüyor…
— Türkmenistan’da her yıl düzenlenen halı bayramı bu yıl da renkli etkinliklerle kutlandı… “Türkmenhalı” adlı devlet kurumu tarafından düzenlenen etkinlikler kapsamında, “Türkmen Halısı, Türkmenlerin Ruhu” adlı bir de fuar düzenlendi… Milli Müze salonunda sergilenen 193,5 metrekare büyüklüğündeki “Türkmen Kalbi” adlı dev halı ise görenleri şaşırttı…
— Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman, ülke nüfusunun yaş ortalamasının 25 olduğunu açıkladı. Rahman’ın verdiği istatistik bilgilere göre, ülke nüfusunun yüzde 70’ini 30 yaş civarındaki kesim oluşturuyor.
— Dünya genelinde 35 Türk Kültür Merkezinde faaliyette bulunan Yunus Emre Enstitüsü “Türkçe Yeterlik Sınavı” yaptı.. Sınav Arnavutluk, Azerbaycan, Bosna Hersek, Kosova, Gürcistan, Mısır, İran ve Japonya’daki 10 ayrı kültür merkezinde gerçekleştirildi… Sınavda başarılı olarak “Türkçe Yeterlik belgesi” alanlar, Türkiye’deki üniversitelerin hazırlık döneminden muaf olacak.
— Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yapılan 10. Uluslar arası Türkçe Şiir Şöleni devam ediyor… Türkiye Yazarlar Birliği’nin öncülüğünde düzenlenen şölene Türkiye’den, Türk Cumhuriyetlerinden ve dünyanın çeşitli ülkelerinden yüzün üzerinde şair katıldı… Şiir okumalarının ve atölye çalışmalarının yapıldığı etkinliğin son akşamında, Yusuf Has Hacib, Namık Kemal ve Manas büyük ödülleri de sahiplerini bulacak… 29 Mayıs’ta başlayan ve Kırgız Yazar Cengiz Aytmatov’un hâtırasına ithaf edilen şölen yarın sona erecek…
— Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanı’nın davetlisi olarak Bakü’deydi… Kafkasya Üniversiteler Birliği 3. Olağan kongresine katılan Avcı, toplantının ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile görüştü… Görüşmede eğitim alanındaki işbirliği konuları masaya yatırıldı. Nabi Avcı, Azerbaycan temasları kapsamında mevkidaşı Mikayıl Cabbarov’la da bir araya geldi…
— Orta Asya ülkelerinin en kalabalığı olan Özbekistan’da nüfus 30 milyonu geçti… Yapılan sayımın sonuçlarına göre, bu yılın ilk çeyreğindeki nüfus artışı yüzde 0,3 oranında gerçekleşti. Ülkede nüfus artarken, evlilik ve boşanma oranları da artıyor…
— Orta Asya ülkelerini uluslararası denizlere ulaştıracak Kazakistan, Türkmenistan demiryolu hattı hizmete açıldı. Hattın açılışı, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev ile Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov tarafından yapıldı… Diğer taraftan, Orta Asya’yı Çin’e bağlayacak demir yolunun teknik ve finansal çalışmalarında sona yaklaşıldı… 270 kilometrelik “Çin-Kırgızistan-Özbekistan’ demir yolu ağının 2018’de tamamlanması bekleniyor…
— İran’da 14 Haziran’da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin adayları belirlendi… İran İçişleri Bakanlığı, “Anayasa Koruyucular Konseyi”nin cumhurbaşkanı adaylığına onay verdiği isimleri açıkladı. İran devlet televizyonu, Konseyin adaylık başvurusunda bulunan 686 kişiden 8’ine onay verdiğini duyurdu… Adaylığı reddedilen isimler arasında eski Cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani ve İsfendiyar Rahim Meşai de var…
— Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde iktidar ve muhalefet erken seçime gidilmesi kararı aldı. Ulusal Birlik Partisi ile ana muhalefetteki Cumhuriyetçi Türk Partisi erken seçimin 28 Temmuz’da yapılması konusunda uzlaştı.
— Bayrampaşa Belediyesi’nce düzenlenen “Balkan Gençlik Forumu” 12 Balkan ülkesinden 120 üniversite gencini buluşturdu… Forumun açılışında söz alan Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, Balkanlarla olan ortak tarihi ve kültürel bağların altını çizdi… İki günlük çalıştay ve bir günlük panel şeklinde organize edilen forumun kapanış oturumu ise Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ’ın katılımı ile yapıldı.
— Bulgaristan’da 12 Mayıs’ta yapılan erken genel seçim sonuçlarına göre, meclise sadece 4 parti girebildi… Parlamentoda grup kuran siyasi partilerin koalisyon hükümetine sıcak bakmamaları, yeni hükümet kurma çalışmalarını sonuçsuz bırakıyor… Parlamentodaki grupların verdikleri mesajlar da, koalisyonun hükümeti kurulmasının oldukça güç olduğunu gösteriyor…
— Rus-Kafkas Savaşı sonrasında, Çerkeslerin Osmanlı İmparatorluğu’na sürülmesinin 149. yıldönümü, çeşitli şehirlerde düzenlenen çok sayıda etkinlikle anıldı. İstanbul’da yaşayan Çerkesler de, büyük sürgünü anmak için21 Mayıs’ta bir araya geldiler… Etkinliklerin ortak talebi ise 18–25 Mayıs tarihlerinin “Çerkes Soykırım ve Sürgünü’nü Anma Haftası” ilan edilmesiydi…
— Pakistan’da 11 Mayıs’ta yapılan genel seçimlerin kesin sonuçları açıklandı. Navaz Şerif’in partisi Pakistan Müslüman Birliği, yüzde 35 oy oranı ile seçimin galibi oldu… Butto ve Zerdari ailelerinin partisi Pakistan Avami ise yüzde 15’lik oy oranıyla hayal kırıklığı yaşadı… İmran Han’ın lideri olduğu Tahrik-i İnsaf Partisi, seçimlerden ikinci çıkmasına rağmen, sandalye sayısında Pakistan Avami Partisi’nin gerisinde kaldı.
— Yaklaşık 400 Bin Kırım Tatarı’nın Sovyetler Birliği tarafından sürgün edilmesinin 69’uncu yılında birçok anma etkinliği düzenlendi… İstanbul Kırım Türkleri ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi; 18 Mayıs 1944 gecesi yaşanan sürgünü Ukrayna Konsolosluğu önünde andı… Kırım’ın başkenti Akmescit’de de her yıl olduğu gibi büyük matem mitingi düzenlendi…
— “Balkan Ülkeleri İslam Birlikleri Başkanları 6. Konferansı” Arnavutluk’un başkenti Tiran’da yapıldı… Konferansın bu yıl ki konusu ise “Sosyal ve Manevi Problemlerin Çözümünde İslam Dini ve Din Temsilcilerinin Rolü” oldu… Konferansta konuşma yapan yaptığı Diyanet İşleri Başkanı Profesör Doktor Mehmet Görmez; modern zamanlarda merhametin yerini baskı ve nefretin aldığını söyledi…
— Azerbaycan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Ebülfez Elçibey, doğumunun 75. Yılında Azerbaycan ve Türkiye’de çeşitli etkinliklerle anılıyor… İstanbul’da düzenlenen “RESULZADE’DEN ELÇİBEY’E AZERBAYCAN DAVASI” konulu anma toplantısına, Azerbaycan ve Türkiye’den konuşmacılar katıldı… 22 Ağustos 2000 tarihinde vefat eden Ebülfez Elçibey; 1988-1989 yıllarında Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesine öncülük etmiş ve halkından büyük destek görmüştü…
— Türkiye-Bosna-Hersek-Sırbistan arasındaki Üçlü Balkan Zirvesi Ankara’da yapıldı. Cumhurbaşkanı Gül, Sırbistan Cumhurbaşkanı Nikoliç ve Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı Konseyi Başkanı Radmanoviç’i Çankaya Köşkü’nde kabul etti… Sonuç bildirgesinin açıklandığı zirvenin ardından Gül, Nikoliç ve Radmanoviç ortak basın toplantısı düzenlendiler… Sonuç bildirisinde ise, “Mevcut önyargıları aşmak ve nefret söylemini önlemek amacıyla, genç nesiller için daha iyi bir gelecek inşa etmenin önemi” vurgulandı…
— NATO Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te bölgesel bir ofis açıyor… Bu ofisle; Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan ile işbirliğinin güçlendirilmesi amaçlanıyor… NATO, Afganistan’daki altyapı işlerini de genellikle Taşkent üzerinden yönetmeyi hedefliyor. Taşkent yönetimi de bölge güvenliğinin sağlanması için işbirliği olanaklarını ön planda tutuyor.
— Azerbaycan’daki Şuşa şehrinin işgali, 21. Yılında anıldı… Karabağ Savaşı sırasında Ermenilerce işgal edilen ŞUŞA’da, 480 masum öldürülmüş, 22 bin kişi de topraklarından göçe zorlanmıştı… Başkent Bakü’de; Ermenilerce şehit edilen yüzlerce Azerbaycan Türkü rahmet ve saygıyla anıldı.
— Almanya’da 8’i Türk 10 kişiyi öldürmekle suçlanan aşırı sağcı “Nasyonal Sosyalist Yeraltı” terör örgütü davası ertelendi… Duruşma, sanık avukatlarının reddi hâkim taleplerinin incelenip karar verilmesi için 14 Mayıs’ta yapılacak…
— İran’da 11. dönem cumhurbaşkanlığı seçimleri için adaylık süreci başladı… 14 Haziran’da yapılacak seçimde; muhafazakârlar, reformistler ve İsfendiyar Rahim Meşai’nin liderlik ettiği “Ahmedinejad grubu” yarışacak… Reformistlerin lideri sayılan eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin adaylığı ise henüz netlik kazanmadı… Bu da seçim sonuçlarına dair tahminleri zorlaştırıyor…
— Tataristan’ın başkenti Kazan’da 18–24 Mayıs tarihleri arasında “Türk Filmleri Haftası” düzenlenecek… Tataristan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı’nın katkılarıyla Yedirenk Sanat Vakfınca düzenlenecek etkinlikte, Türk filmleri Rusça altyazılı olarak izlenebilecek…
— 2011 yılında İstanbul’da düzenlenen Altay topluluklarıyla ilgili uluslararası sempozyumun bildirileri, “Altay Toplulukları” adıyla yayınlandı… Eserde; Türkiye, Kore, Japonya, Rusya, Özbekistan gibi pek çok ülkeden 45 bilim adamının bildirileri yer alıyor…
— Bulgaristan’daki erken genel seçimlere saatler kaldı… Yarın yapılacak seçimde; 240 sandalyeli parlamentoya girebilmek için 38 parti ve 7 koalisyon yarışacak… 7 bin 200 milletvekili adayının katıldığı seçim için, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 56 ülkede sandık kurulacak.
— Bu yıl beşincisi düzenlenen TRT BELGESEL GÜNLERİ, belgesel meraklılarını ve dünyanın dört bir yanından gelen belgeselcileri İstanbul’da buluşturdu… Salon gösterimleri, söyleşiler ve konserlerle şenlik havasında geçen etkinlik, 13 Mayıs’ta TRT Belgesel Ödüllerinin sahiplerini bulacağı ödül töreni ile sonlanacak… Yarışma filmlerinin gösterimlerine ek olarak, bu yıl ilk kez “BALKAN PANORAMA” başlığı altında 11 Balkan filminden oluşan bir seçki de izleyicilerle buluşuyor…
— Pakistan’da bugün genel seçim heyecanı yaşanıyor… Ülkenin kurulduğu 1947 yılından beri ilk kez bir hükümetin görev süresi kesintiye uğramadan genel seçimler düzenleniyor… İki kez başbakanlık yaptıktan sonra askeri darbeyle yönetimden uzaklaştırılan Navaz Şerif’in, seçim yarışını önde götüreceği tahmin ediliyor…
— Bahar’ın habercisi Hıdrellez, yurdun dört bir yanında kutlandı… Kutlamaların en renkli geçtiği yerlerden biri de, İstanbul Ahırkapı oldu… Edirne’de baharın habercisi olarak kabul edilen Hıdrellez ve Kakava Şenlikleri de, Türkiye’nin birçok yerinden ve yurt dışından konukların katılımıyla coşkuyla kutlandı… Hıdrellez, Türk dünyasının yanı sıra Balkanlar’da da şölenlerle karşılandı…
— Türkiye’ye; Şanghay İşbirliği Örgütü’nde ‘Diyalog Ortaklığı’ statüsü veren memorandum, Kazakistan’ın Almatı kentinde imzalandı. Rusya, Çin, Kazakistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan’ın oluşturduğu toplulukta; Hindistan, İran, Moğolistan ve Pakistan gözlemci üye olarak yer alıyor… Topluluğun diğer diyalog ortakları ise Belarus ve Singapur…
— Türkmenistan’da 1992 yılından beri kutlanan At Bayramı, bu yıl da renkli görüntülere sahne oldu… Dünyanın en soylu ve safkan atlarından olan Ahalteke atı için yine türlü etkinlikler yapıldı… Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in de katıldığı kutlamalarda; Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhamedov, Ahalteke atıyla gösteri yaptı. Türkmen Ahalteke atları güzellikleri ve kısa mesafeli yarışlardaki hızlarıyla biliniyor.
— Moskova’daki “Rusya Halkların Dostluğu Üniversitesi”nde “Türk Kültür Haftası” kutlandı. Etkinliğe ev sahipliği yapan üniversitenin bazı fakültelerinde Türkiye stantları açılarak, Türk kültürü Moskova’da tanıtıldı… 5 gün süren organizasyon bir konserle sona erdi…
— Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç; Srebrenitsa katliamı ile ilgili özür dileyen ilk Sırp yetkili oldu. Bosna’da yayın yapan bir televizyon kanalında konuşan Nikoliç; “Dizlerimin üzerine çöküyorum ve Sırbistan’ın Srebrenitsa’da işlediği suç için kendim, ülkem ve halkım adına özür diliyorum” dedi. 8 binden fazla Boşnak’ın öldürüldüğü Srebrenitsa Katliamı; 1995 yılında, Bosna Sırp Ordusu tarafından gerçekleştirilmişti.
— Bulgaristan’da, 20 yıl sonra ilk kez Türkçe ders kitapları basıldı. Sliven kentindeki bir okulda öğrencilere dağıtılan kitapların yakın zamanda ülkenin dört bir tarafına ulaştırılması bekleniyor.
— Profesör Doktor Ahmet Taşağıl’ın yeni kitabı “Kök Tengri’nin Çocukları”, Bilge Kültür Sanat yayınevinden çıktı. Taşağıl bu eserinde; Orta Asya’dan Avrupa’ya kadar yayılan Türklerin, İslamiyet öncesi tarihlerini okuyucuya sunuyor.
— Almanya’da (2000–2007 arasında) 8’i Türk 10 kişiyi öldürmekle suçlanan “Nasyonal Sosyalist Yeraltı” terör örgütünün neo nazi davası 6 Mayıs’ta gerçekleşecek… Davayı mahkeme salonundan takip edecek basın mensuplarıysa, noter huzurunda çekilen kura ile belirlendi… 6 Türk medya kuruluşu, en az 2,5 yıl sürmesi beklenen davayı mahkeme salonunda izleyecek… Almanya ise; Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nde, aşırı sağcı bu örgütün işlediği cinayetlerden dolayı özür diledi.
— Eserleri birçok dile çevrilen büyük Tatar şair Gabdulla Tukay; doğumunun 127. Yılında İstanbul Validebağ Öğretmenevi’nde anıldı… Anma toplantısında, henüz 26 yaşındayken vefat eden halk şairi, yazar ve yayıncı Gabdulla Tukay’ın hayatı ve eserlerine dair canlandırmalar yapıldı… Tukay’ın eserlerinin okunduğu anma toplantısı, Tatar Çocuk folklor Grubu’nun gösterisiyle son buldu…