Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Haziran 2012)
— “Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü”nün (KEİ) 20. Yıldönümü zirvesi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün ev sahipliğinde, İstanbul’da yapıldı. Zirvede, örgütün gelecek 10 yıllık hedeflerini belirleyen Ekonomik Gündem Belgesi kabul edildi. Teşkilatın dönem başkanlığı ise 1 Temmuz’da Sırbistan’dan Türkiye’ye geçiyor…
— Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, tansiyonun yükseldiği Ortadoğu’yu ziyaret etti… Putin İsrail’e giderek önce Başbakan Benjamin Netanyahu ile ardından Kudüs’te Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile görüştü… Putin’in sonraki durağı ise Filistin oldu… Filistin lideri Mahmut Abbas’la bir araya gelen Rusya Devlet Başkanı, Ortadoğu ziyaretini Ürdün Kralı 2. Abdullah ile görüşerek tamamladı…
— Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in “Yurda dönüş” yasası ile son 20 yılda 800 bin Kazak ülkesine döndü. Kazakistan’ın bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından itibaren dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan Kazaklar, yurda dönüş yasasından yararlanmayı sürdürüyor…
— Bosna-Hersek’te her yıl on binlerce kişinin katılımıyla gerçekleşen Ayvaz Dede Şenlikleri’nde, bu yıl da renkli görüntüler yaşandı. Ayvaz Dede Şenlikleri’nin 502.Yıl etkinlikleri kapsamında, Karaula kasabasından yola çıkan atlı birlikler, Donyi Vakuf kentinde binlerce Bosnalı tarafından karşılandı. Şenliklere dünyanın çeşitli yerlerindeki Boşnakların yanı sıra Türkiye’den de yoğun katılım oldu.
— Türkmenistan’daki Türkiye Kültür Günleri, başkent Aşkabat’a müziğin ve sanatın coşkusunu getirdi… Çoğunluğunu Türkmenlerin oluşturduğu izleyiciler, açılış konserinde şarkılar, türküler ve halk oyunlarıyla buluştu… Etkinliğe katılanlar Türk Milli Giysileri defilesiyle de Türkiye’yi renklerde, dokumalarda hissettiler… Türkiye Kültür Günleri’nde Anadolu mutfağının lezzetleri ve film gösterimleri de iz bıraktı…
— Bu yıl yirmincisi düzenlenen Uluslararası Hazar Şiir Akşamları’nın teması “Yunus Emre ve Aşkı” oldu… Hafta boyunca süren etkinliğin final gecesinde ilk olarak şiir yarışmasında dereceye giren öğrencilere ödülleri verildi. 8 ülkeden 33 şairin katıldığı etkinlik, konuk şairlerin okuduğu şiirlerle, Elazığlıları ve tüm davetlileri şiirin büyüsünde buluşturdu… Elazığ Valisi Muammer Erol, şairlere Türk Bayrağı işlenmiş şilt hediye etti.
— Türk Dünyası Çocuk Oyunları Şenliği’nin ikincisi 2012 Türk Dünyası Kültür Başkenti Astana’da yapıldı. Türk Dünyasının büyük ilgi gösterdiği şenlikte, farklı ülkelerden gelen 64 çocuk Beş Taş, Çelik Çomak, Aşık, Dokuz Taş gibi geleneksel oyunlar oynadı… Etkinlik, Türkçenin farklı lehçelerini konuşan çocukların, bir kez daha aynı oyunlarda, aynı değerlerde bir araya gelmelerini sağladı… Şenlik, 2013 yılında TÜRKSOY çatısı altında Türk Dünyası Kültür Başkenti olan Eskişehir’de düzenlenecek.
— Orta Asya, Balkanlar ve Avrupa’ya yayın yapan TRT Avaz, Kazak Türkçesi ile haber yayınlamaya başlıyor. Hafta içi her gün, Türkiye saatiyle 16.30’da yayına girecek olan haber bülteninde, Türkiye’deki ve bölgedeki gelişmeler Kazak Türkçesi ile sunulacak… Azerbaycan Türkçesi, Boşnakça ve Arnavutça dillerinde haber bültenleri yayınlayan TRT Avaz, önümüzdeki günlerde diğer Orta Asya Türk Cumhuriyetleri dillerinde de haber bültenleri hazırlayacak.
— Türkmenistan doğalgazını Pakistan’a ve Hindistan’a ulaştıracak anlaşma, uzun süren müzakereler sonunda imzalandı… Asya Kalkınma Bankası’nın büyük destek verdiği projeyle, yıllık 33 milyar metreküp doğalgazın, Güney Asya pazarına akması bekleniyor. Dünyanın ikinci, Türkmenistan’ın ise en büyük doğalgaz yatağı olan Galkınış sahasında başlayacak olan proje hattının uzunluğu bin 735 kilometre…
— Azerbaycan ile Türkiye arasında Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi Anlaşması imzalandı… Azeri gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıracak projenin ilk etabı 2018 yılında tamamlanacak. Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı, gazın Azerbaycan’dan çıkarak, Gürcistan’dan geçip Türkiye üzerinden satılmasını ve iletilmesini öngörüyor. 4 aşamalı olarak gerçekleşecek proje, gelecekte Türkmen gazının Türkiye ve Avrupa’ya iletimi için alternatif bir hat olma özelliği taşıyor.
— Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, resmi temaslarda bulunmak ve bir dizi açılış yapmak üzere Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’a gitti. Çağlayan, Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhamedov tarafından Serdar Konuk evinde kabul edildi. Ekonomi Bakanı, Türkmen lider Berdimuhamedov’un 55. yaş günü etkinlikleri kapsamında, çoğunluğu Türk müteahhitlik firmaları tarafından inşa edilen birçok tesisin de açılışını yaptı…
— Orta Asya’nın stratejik ülkesi Özbekistan, Rus NATO’su olarak bilinen “Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü” üyeliğini dondurdu… Uzun süredir bu örgütün üyesi olan Özbekisten, örgüt bünyesinde oluşturulan Hızlı Hareket Birliği içinde yer almama konusunda direnç gösteriyordu. Özbekistan yönetimin, özellikle 2008’de gerçekleşen Gürcistan savaşının ardından Moskova ile ilişkilerinde mesafeli olmaya dikkat gösterdiği kaydediliyor.
— Dönem başkanlığını Sırbistan’ın üstlendiği Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün hükümet ve devlet başkanları toplantısı, 25–27 Haziran tarihlerinde İstanbul’da yapılacak… Toplantı, üye ülkelerin dış işleri bakanları ile hükümet ve devlet başkanlarını buluşturacak. Sırbistan’ın yeni Cumhurbaşkanı Tomislav Nikoliç de bu toplantıya katılacak ve Türkiye’de ikili temaslarda bulunacak.
— Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer’in Tahran ziyaretinde, Türkiye ile İran arasında eğitim anlaşması imzalandı. Ömer Dinçer ve İranlı mevkidaşı Rıza Hacıbabayi arasında imzalanan mutakabat zaptı eğitimle ilgili geniş bir alanı kapsıyor; bu alandaki işbirliğini artırmayı öngörüyor.
— G-20 Zirvesi’ne katılmak için Meksika’ya giden Başbakan Recep Tayyip Erdoğan; Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama ile görüşmüştü.. Başbakan Erdoğan, G-20 Zirvesinin tamamlamasının ardından Brezilya’ya gitti. Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği tarafından düzenlenen Rio 20 “Sürdürülebilir Kalkınma” zirvesine katılan Erdoğan’a eşi Emine Erdoğan ve yanındaki heyet eşlik etti.
— Hazar Denizi’nin petrol yataklarının paylaşımı konusunda uzun yıllardır anlaşamayan Türkmenistan ile Azerbaycan arasında gerginlik artıyor… Türkmenistan’ın; iki ülke petrol havzalarının kesişim noktalarında araştırma yapması Azerbaycan’dan sert tepki gördü. Türkmenistan’ın Bakü Büyükelçisi Toyli Komekov’u dış işleri bakanlığına çağırarak nota veren Azeri yönetimi, Türkmen tarafını hukuk dışı arama yapmakla suçladı. İki ülke 2008 yılında Hazar Denizi’nin statüsü ve sınırlar kesinleşinceye kadar, petrol havzalarının kesişim noktalarında keşif ve üretim çalışmaları yapmayacaklarına ilişkin anlaşma imzalamışlardı.
— Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir süredir sıcak çatışmalar yaşanıyor… Azerbaycan ve Ermenistan’ın Dışişleri Bakanları iki ülke arasındaki bu son çatışmaları değerlendirmek için Paris’te bir araya geldi. Fransa Dışişleri Bakanlığı’nda yapılan görüşmenin ardından açıklama yapılmadı. “Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Minsk Grubu” eş başkanlarının da katıldığı toplantıda Yukarı Karabağ sorunu da görüşüldü.
— Vedat Gürbüz imzası taşıyan “Kafkasya’da Siyaset – Çatışma Ortamı ve Taraf Güçler” adlı kitap okurla buluştu… Kitap, Sovyetler Birliğinin yıkılmasından sonra kurulan yeni dünyada Kafkasya’nın da yer alabilme ümitlerini anlatıyor… Bu umudun nasıl bir kez daha entrika, çatışma, kan ve gözyaşına kurban gittiği de etraflıca sunuluyor okura…
— İstanbul, “Başkurdistan Kültür Günleri”ne ev sahipliği yaptı… Prof. Dr. Ahmet Zeki Velidi Togan Parkı ve Büstünün Açılış töreni de program kapsamındaki etkinler arasındaydı… Program çerçevesinde, Mustafa Kerim Başkurdistan Milli Gençlik Tiyatrosu tarafından “Çığ” adlı oyun sahnelendi… 7. Başkurdistan Sabantoyu, konser ve oyunlarla renklendi…
— Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı`nın her yıl düzenlediği Türk Dünyası Çocuk Şöleni”nin On Sekizincisi, 21 Mayıs’tan bu yana İstanbul’da devam ediyor. 10 Haziran’a kadar sürecek olan şölen, Türk Cumhuriyetleri ve topluluklarından yaklaşık 500 öğrenci ve 80 refakatçi öğretmeni ağırlıyor… Programın 3 büyük etkinliğinden biri olan Türk Dünyası Şölen Yürüyüşü 28 Mayıs’ta Kadıköy’de yapıldı… Yürüyüş, İstanbullular’a ve çocuklara farklı bir gün yaşattı…
— Azerbaycan Cumhuriyeti 94 yaşında… Azerbaycan’da “Bağımsızlık ve Cumhuriyet Bayramı” olarak kutlanan 28 Mayıs’ta, bu yıl da törenler düzenlendi. Azerbaycan devlet başkanı İlham Aliyev ve eşi “Buta” sarayında hükümet temsilcileri ve aydınları kabul etti. Muhalifleri de bir araya getiren törendeki konuşmalarda, kanayan yara Karabağ sorunu vurgulandı…
— İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi Doktor Ayşe Yılmaz tarafından yazılan, “Hüzne Sarılmış Öyküler” yayınlandı… Kitapta çok sayıda tanınmış yazarın eseri yanında, Cengiz Aytmatov ve Azerbaycanlı yazar Anar’ın hikâye ve romanları hakkında da tahlil yazıları yer alıyor.
— “Cengiz Aytmatov ve Türk Uygarlığının Rönesansı Uluslararası Kongresi” Bişkek’te yapıldı. Kongreye başta Türkiye ve Kırgızistan olmak üzere aralarında Rusya, Japonya, Çin, Almanya, Hindistan, Amerika ve İran’ın da bulunduğu yirmiye yakın ülkeden, çok sayıda davetli katıldı…
— Rusya’nın yeni başbakanı Dmitri Medvedev ilk çalışma ziyareti için Kazakistan’taydı. Kalabalık bir heyetle Astana’ya gelen Medvedev, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile bir araya geldi. Görüşmede taraflar ikili işbirliğinin yanı sıra bölgesel ve güncel konuları ele aldı. Medvedev daha sonra Kazakistan başbakanı Karim Masimov ile de görüştü.
— Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Ankara’da gerçekleşti… “Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları”nın tartışıldığı sempozyumun özdeyişi ise “Son Sesler Duyulmadan” idi… Sempozyum, TRT’nin de aralarında bulunduğu birçok kamu kurumu ve UNESCO’nun katkılarıyla, 1 yıl süren hazırlıklar sonunda gerçekleşti…
— Türkmenistanlı büyük düşünür ve şair Mahtumkulu Firaki, Ankara’da yapılan bir törenle anıldı… Tören Türkmenistan’dan gelen heyet ve Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz’ın da katılımıyla gerçekleşti… Çok sayıda Türkmen öğrencinin hazır bulunduğu törende ortak kültüre ait değerleri korumanın iki devletin de görevi olduğu ve bu değerlerin nesilden nesile aktarılması gerektiği vurgulandı.
— Bağımsız Devletler Topluluğu’nun dönem başkanlığını üstlenen Türkmenistan, topluluk üyesi ülkelerin Başbakanlar Zirvesi’ne ev sahipliği yaptı. Topluluğa üye ülkelerin başbakanları, 2 gün süren zirve için Türkmenistan’daydı… Zirvede, örgüte üye ülkeler arasındaki işbirliğinin daha da sağlamlaştırılmasına yönelik konular ele alındı. 2020 yılında kadar spor alanında yapılacak işbirliği stratejisinin kabul edildiği zirvede turizm işbirliği konseyi anlaşması da imzalandı…
— Dünya Ekonomi Forum’nun en geniş coğrafyayı kapsayan zirvesi İstanbul’da yapıldı… 1100 katılımcıyı ağırlayan toplantıya 180 üst yönetici, 50 üst düzey hükümet yetkilisi katıldı. İki gün süren zirve boyunca Avrupa bölgesi krizinin ele alındığı oturumlar büyük ilgi gördü… Dünya Ekonomik Forumu’nun Avrupa ve Orta Asya Bölgeleri Başkanı Stephan Kinnock’tan da, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a yeniden Davos’a katılması için açık davet geldi.
— Karadağ’da Balkan savaşının ardından kapanan “Mehmed Fatih Medresesi” 100 yıl sonra ilk mezunlarını verdi. Medresenin diploma törenine katılan Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, yaptığı konuşmada, bu okulların ülkenin eğitim, kültür ve sanayisine büyük katkı sağlayacaklarına duyduğu inancını dile getirdi
— Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, iki gün süren Gürcistan ziyareti kapsamında Gürcistan Devlet Başbakanı Saakasvili ile bir araya geldi. Görüşme sonrası Batum Kültür Merkezi’nde gazetecilere açıklamalarda bulunan Bülent Arınç, Türkiye ile Gürcistan arasındaki ilişkilerin çok güçlü olduğunu, Türkiye olarak Gürcistan’ın tüm kalkınma ve gelişme hamlelerine destek verileceğini belirtti…
— Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez, “4. Semavi ve Evrensel Dinler Kongresi’ne katılmak üzere Kazakistan’ın başkenti Astana’daydı… Bir araya gelen dini liderler, “Din ve çok kültürlük, Din ve kadın” ile “gençliğin manevi gelişimi” konularını ele aldılar… Mehmet Görmez, 2 bin 500 Kazak din görevlisinin Diyanet tarafından 1 ile 6 ay arasında eğitime tabi tutulacağını söyledi.
— Orta Asya ve Çin turuna çıkan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ilk durağı Özbekistan oldu… Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov ile bir araya geldi. İkili işbirliğini değerlendiren liderler, enerji işbirliğinin arttırılmasını öngören stratejik işbirliği anlaşmasını imzaladı. Liderler güvenlik konuları ile Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Pekin zirvesinde de konuşulacak Afganistan gündemini değerlendirdi.
— Tataristan’ın Türkiye’ye Cumhurbaşkanlığı düzeyinde ilk ziyareti gerçekleşti. Tataristan Cumhurbaşkanı Rüstem Minnihanov Türkiye’yi ziyaret etti… Resmi gezisi sırasında Türkiye-Tataristan Ticaret ve Yatırım Forumu’na katılan Minnihanov, Tatar şair Abdullah Tukay’ın Eyüp’teki büstünün açılışını yaptı. Tatar Lider, Ankara’da Cumhurbaşkanı Gül ve Dışişleri Bakanı Davutoğlu ile biraraya geldi. Bu ziyaret ve görüşmelerin, iki ülke arasında ilişkileri en üst seviyeye çıkarması bekleniyor.
— Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan Dışişleri Bakanları arasında yapılacak “Üçlü Toplantıların ilki yarın Trabzon’da yapılacak… Toplantıda her üç ülkeyi ilgilendiren konularda ikili ve bölgesel işbirliğinin geliştirilmesine yönelik görüş alışverişinde bulunulacak… Toplantıda Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu; Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elman Memmedyarov ve Gürcistan Dışişleri Bakanı Grigol Vashadze ile ikili görüşmeler yapacak.
— Başbakanlık Çalışma Ofisi sürpriz bir toplantıya ev sahipliği yaptı. Terörle Mücadele Küresel Forumu için İstanbul’a gelen 15 ülkenin dışişleri bakanları, forum öncesi sürpriz bir Suriye zirvesinde bir araya geldi. Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye temsilcilerinin de katıldığı toplantıdan ‘Suriyeli muhaliflere destek için koordinasyon grubu oluşturulması’ kararı çıktı.
— Şanghai İşbirliği Örgütü’nün üye ülkelerin 12. Devlet Başkanları zirvesi, liderleri Çin’in başkenti Pekin’de buluşturdu. Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Afganistan’daki durumun ele alındığı zirvede, bölgesel barış, yardımlaşma ve uluslararası karayolu taşımacılığına yönelik ortak işbirliği yayımlandı. Çin ve Rusya da eşitlik, stratejik işbirliği ve Suriye konusunda ortak bildiri yayımladı.
— Rusya’nın başkenti Moskova’da yapılan kaçak göçmen operasyonunda 2 bin 600 kişi gözaltına alındı. 500’den fazla kişi de göçmen yasalarını ihlal ettikleri gerekçesi ile sınır dışı edildi. Federal Göçmen Servisi ise 2011’de Rusya’ya çoğunluğu Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinden olmak üzere toplam 14 milyon göçmen geldiğini açıklamıştı.
— ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, resmi temaslarda bulunmak üzere geldiği Ermenistan’ın başkenti Erivan’da mevkidaşı Edvard Nalbandyan ile bir araya geldi. Düzenlenen basın toplantısında konuşan Clinton ”Amerika Birleşik Devletleri’nin, Ermenistan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin normalleşmesinden yana” olduğunu belirtti. Nalbandyan ise Erivan ile Ankara arasında ilişkilerin normalleşmesi için herhangi bir görüşmenin yapılmadığını ve yapılamayacağı belirtti.
— Tatarların İslamiyet’i kabulünün 1090. yılında çeşitli etkinlikler düzenlendi… Bu kapsamda Tataristan’ın Bulgar kentinde yapılan “Kutsal Bulgar Kutlaması”na, Türkiye’yi temsilen Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez de katıldı… Rusya ve diğer ülkelerden yüzlerce din adamı ve konuğun davet edildiği törende, Medine Mescid-i Nebevi’nin mimarisine uygun olarak inşa edilen Ak Camii’nin açılışı da yapıldı… Bulgar kentinde inşa edilen yeni müze dünyanın en büyük Kur’an-ı Kerim’ine ev sahipliği yapıyor.
— Kısa adı TÜRKPA olan “Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi 3. Genel Oturumu”, üye ülkelerin meclis başkanlarının katılımıyla, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yapıldı. Toplantıda, Türk dili konuşan ülkeler arasındaki siyasi, ekonomik ve insani ilişkilerin daha da geliştirilmesi ve diğer konular ele alındı. Bu buluşmanın, Türk devletleri parlamentoları arasında, çok taraflı ilişkilerin gelişmesine katkı sağlaması bekleniyor.
— Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cemil Çiçek Türkmenistan’ı ziyaret etti… Meclis başkanı düzeyinde 11 yıl aradan sonra yapılan bu ilk ziyarette, Cemil Çiçek’in programı da oldukça yoğundu… Türkmenistan ile ilişkilerin gönül, kardeşlik ve dostluk ilişkisi olduğunu, menfaat ilişkisi olmadığını vurgulayan Çiçek, bu ziyaretin de çok yararlı olacağını belirtti… Resmi temaslarını ve ziyaretlerini tamamlayan Meclis Başkanı Cemil Çiçek’in yeni durağı Kırgızistan…
— Türk Konseyi’nin daimi danışma organı olan “Aksakallar Konseyi”, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de üçüncü toplantısını yaptı. Aksakallar Konseyi üyeleri, toplantı öncesinde merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in mezarını ve Şehitler Hıyabanı’nı ziyaret ettiler. Toplantıda dil, tarih ve kültür alanlarında yürütülen işbirliği konuları ele alındı… Türk Konseyi Aksakallar Konseyi 2010’daki ilk toplantısını Astana’da, ikinci toplantısını da geçtiğimiz yıl İstanbul’da gerçekleştirmişti.
— Hindistan Dışişleri Bakanı Edappakat Ahamed Kırgızistan’a resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Ahamed’in Kırgızistan Dışişleri Bakanı Ruslan Kazakbayev ile görüşmesinin ana konusu ise iki ülke arasındaki ticari ilişkiler ve eğitim oldu… 12 Haziran 2012 tarihinde Hindistan Dışişleri Bakanı, konuk olduğu ülkede “Orta Asya – Hindistan Diyaloğu” Uluslararası Konferansı’nın açılışına da katıldı.
— Kapsamlı bir yakın tarih araştırması olan “Sırbistan’ın Osmanlı Topraklarındaki Teşkilatlanma ve İstihbârat Çalışmaları” adlı kitap yayınlandı… Balkan Savaşlarının 100. Yılına ithaf edilen kitabı yayına hazırlayanlar ise Dr. Fahriye Emgili ve Prof. Dr. Mustafa Kahramanyol…