Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Aralık 2012)

— “Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü 27. Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı” İstanbul’da yapıldı. Toplantıda; Türkiye’nin dönem başkanlığı çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetlerin sonuçları ile; güncel ve bölgesel konular değerlendirildi. Toplantının sonunda; Türkiye’nin 6 aylığına üstlendiği dönem başkanlığı Ukrayna’ya devredildi. Rusya Suriye konusunu, Ermenistan da Türkiye ve Azerbaycan ile ilişkilerini konuşmamak için; toplantıya bakan yardımcıları düzeyinde katıldı.

— Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman Türkiye’yi ziyaret etti… Cumhurbaşkanı Gül, konuk devlet bakanı ile heyetler arası görüşmelerin ardından ortak bir basın toplantısı düzenledi. Gül; ikili ilişkilerin ve Orta Asya’nın güvenliği ile ilgili konuların ele alındığı toplantı öncesinde çok sayıda anlaşma imzalandığını belirtti… Cumhurbaşkanı Gül, iki ülke arasındaki ticaret hacminin 500 milyon dolara ulaştığına dikkat çekerek, ilişkilerin daha da ileriye taşındığının altını çizdi. İmamali Rahman, Türkiye’nin Tacikistan’ın bağımsızlığının tanımasının 21. Yıldönümüne denk gelen ziyaretinde Başbakan Erdoğan’la da bir araya geldi. Enerji alanında yatırım yapmak isteyen Türk iş adamlarını ülkesine beklediğini belirten konuk; Konya Şeb-İ Arus törenlerine de katıldı.

— Kazakistan; Kiril Alfabesi’nden Latin Alfabesine geçmeye hazırlanıyor… Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, 2025 yılına kadar Kazakistan’ın Latin alfabesine geçmesi için hükümete talimat verdi. Nazarbayev bu geçiş sürecinde, ülkede yaşayan diğer farklı dillerin de temel haklarının korunması konusunda azami önem gösterileceğine vurgu yaptı. Kazak Lider, Latin alfabesinin; Kazak dilin gelişmesinin yanında güncel teknolojinin takip edilmesinde kolaylık sağlayacağını kaydetti.

— Kuzey Akım doğalgaz boru hattından Avrupa’ya doğrudan doğalgaz sağlamaya başlayan Rusya, Güney Akım’da ilk kaynağı yaptı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın katılımı ile gerçekleşen Güney Akım boru hattında ilk kaynak yapıldı. 16 milyar dolarlık proje ile ilgili tüm anlaşmaları tamamlayan Rusya, 2015 sonunda hat üzerinden güney Avrupa ülkelerine doğrudan doğalgaz ihraç edecek… Rusya’nın Anapa kentinden Bulgaristan’ın Varna kentine kadar uzanan bu hatla; 38 milyon aileye yetecek doğalgaz taşınacak. Kendi ekonomik sahasıyla ilgili geçiş iznini Aralık 2011’de veren Türkiye de Güney Akım’dan doğal gaz alabilecek.

— Srebrenitsa soykırımı planlayıcısı, Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nce ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı… Bosna savaşı sırasında Bosnalı Sırpların kurduğu ordunun istihbarat sorumlusu olarak görev yapan Zdravko Tolimir’in soykırım planlayıcısı olduğu kesinleşti. Tolimir, Lahey’de 2007 yılından beri süren davasında, savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekten” de yargılanıyordu…

— Rusya ile Azerbaycan kira bedelinde anlaşamayınca, Gebele radar üssünün faaliyeti durduruldu. Sovyetlerin dağılmasının ardından Azerbaycan’ın kontrolüne geçen radar üssü, 2002 yılında 10 yıllığına Rusya Federasyonuna kiralanmıştı. Rusya; yıllık kira bedelini 7 milyon dolardan 300 milyon dolara çıkarmak isteyen Bakü’ye, üssün kullanımından vazgeçtiğine dair nota verdi.

— Romanya’da yapılan genel seçimlerin resmi olmayan ilk sonuçlara göre, iktidardaki sosyal-liberal ittifak, rakiplerini oldukça geride bıraktı. Başbakan Viktor Ponta’nın liderliğindeki merkez sol ittifakı, yüzde 56 oy oranı ile parlamentodaki 452 sandalyenin yarıdan fazlasını kazandı. Merkez sağdaki Romanya Sağ İttifakının oy oranı ise yüzde 18.

— “Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi, Dış İlişkiler Komisyonu İkinci Toplantısı” Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapıldı. Ankara Milletvekili Ülker Güzel’in de katıldığı toplantıda, Türk dili konuşan ülkeler arasındaki işbirliğinin önemi vurgulandı.

— Almanya’ya resmi ziyarette bulunan Kırgızistan devlet başkanı Almazbek Atambaev, Başbakan Angela Merkel ile görüştü… Markel ile ortak basın toplantısı düzenleyen Atambaev; “Eğer biz Orta Asya’da demokrasiyi geliştirmezsek, Orta Asya’da yeni bir Afganistan ortaya çıkabilir” dedi. Kırgız lider, Amerikan üssünün bulunduğu Manas havaalanının ise 2014’ten sonra askeri amaçlarla kullanılmayacağını bildirdi.

— Tacikistan, 11 yıl önce başvurduğu Dünya Ticaret Örgütü üyeliğine kabul edildi… Prosedürlerin tamamlanmasıyla; Tacikistan örgütün 158. üyesi olacak. Üyelik, ekonomik sıkıntılardan kurtulmak ve daha fazla yabancı yatırımcı çekmek isteyen ülkeye, dünya ticaretinin kapılarını aralayacak.

— 2008 yılında yitirdiğimiz dünyaca ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov; doğumunun 84. yılında Bişkek’te düzenlenen etkinliklerle anıldı. Kırgızistan parlamentosunun aldığı karara göre, Cengiz Aytmatov’un doğum günü olan 12 Aralık, bundan sonra ülkede “Yazarlar Günü” olarak kutlanacak…

— Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapılan 6. Kazak-Çin İş Konseyi toplantısı, özellikle enerji alanını kapsayan dev işbirliği anlaşmalarıyla sonuçlandı… İmzalanan anlaşmalar, iki ülke arasındaki ticaret hacminin, 2015 yılına kadar 40 milyar dolara yükseltilmesini amaçlıyor.

— Türkiye, Afganistan ve Pakistan arasındaki üçlü zirve, “bağlılık” temasıyla Çankaya Köşkü’nde yapıldı. Genel oturumun ardından 3 ülkenin Cumhurbaşkanları basın açıklaması yaptı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ”Türkiye, Afganistan ve Pakistan arasındaki tarihten güç alan dostluk bağlarının altını çizdi.

— Türkiye-Afganistan-Pakistan arasındaki üçlü zirve mekanizmasının yedinci toplantısı Türkiye’de yapıldı. Zirve, üç ülkenin ulaştırmadan sorumlu bakanlarını buluşturdu. Toplantıda Türkiye, Pakistan arasındaki demiryolu projesine Afganistan’ın da dahil edilmesi kararlaştırıldı.

— Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, ülkesine “Birleşmiş Milletler üye olmayan gözlemci devlet” statüsünün verilmesinden sonra ilk yurt dışı gezisini Türkiye’ye yaptı… Cumhurbaşkanı Abdllah Gül’ün resmi davetlisi olarak Türkiye’ye gelen Mahmud Abbas, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde konuşma yaptı. Konuk devlet bakanı, Filistin halkı adına, Filistin davasına vermiş olduğu destekten dolayı Türkiye’ye teşekkür etti…

— Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Fatih Ceylan başkanlığındaki heyet, Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov tarafından kabul edildi. Görüşmelerde, iki ülke arasındaki ticari ilişkiler ve ticaret hacminin geliştirilmesi değerlendirildi. Heyet, Özbekistan’ın Ekonomik Dış İlişkiler Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlıklarında da temaslarda bulundu.

— Başbakan Tayyip Erdoğan, Avrupa’nın ilk başörtülü belediye başkanı Amra Babiç’i kabul etti. Başbakanlık Resmi Konutu’nda basına kapalı gerçekleştirilen görüşme yaklaşık bir saat sürdü. Belediye başkanı seçildikten sonra ilk kez Türkiye’ye gelen Babiç, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanı Serdar Çam ile de bir araya geldi.

— Türk Konseyi “Aksakallar Kurulu” toplantısı İzmir’de yapıldı. Aksakallar toplantıda ekonomik ve kültürel alanda somut işbirliği konularını görüştü. Geleneksel “Aksakallar Kurulu”, Türk Keneşi olarak adlandırılan konseyin daimi danışma organı…

— 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ölümüyle ilgili tartışmalar sürüyor. Adli Tıp Kurumu, Özal’ın ölümüyle ilgili hazırladığı 380 sayfalık raporu Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına gönderdi… Savcının tüm ayrıntıları inceleme altına aldığı raporda, Özal’ın naaşından alınan örneklere ait bulgular yer alıyor. Adli Tıp Kurumu Başkanı Haluk İnce; savcılık tarafından bir açıklama yapılmamasına rağmen medyada çıkan haberleri değerlendirdi. Raporu okumadan yapılan tüm açıklamalar sıkıntılıdır diyen İnce, açıklamayı savcılığın yapacağını belirtti.

— Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin’in 3 Aralık’ta gerçekleşen Türkiye ziyareti, iki ülke arasındaki dostluk ve işbirliğinin vurgulanmasına zemin oldu… Konuk Devlet Başkanı, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile Dolmabahçe’deki Başbakanlık Ofisi’nde görüştü. Ziyaretin gündemini ise Suriye’deki gelişmeler, Gazze’deki İsrail saldırısı, İran nükleer programı ve Mersin Akkuyu’ya inşa edilecek nükleer santral gibi farklı konular oluşturdu. Putin, ikili görüşmenin ardından “Türkiye-Rusya 3. Üst Düzey İşbirliği Konseyi Toplantısı”na katıldı. Türkiye ile Rusya arasında ekonomi, finans, güvenlik, ticaret ve kültür alanlarında 11 anlaşma imzalandı.

— Putin’in Türkiye ziyareti öncesi, iki ülkenin enerji bakanları İstanbul’da bir araya geldi… Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız “Rusya-Türkiye Karma Ekonomik Komisyon Eş Başkanları Toplantısı”nda buluştu. Toplantının gündeminde Akkuyu’daki Nükleer Santral Projesi, Samsun Ceyhan Boru Hattı Projesi ile iki ülke arasındaki doğalgaz ve petrol ticareti vardı.

— “5. Uluslararası İpekyolu Forumu” İstanbul’da yapıldı. Forum’da 17 ülke ve 10 uluslararası örgütten toplam 27 delegasyon hazır bulundu. Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, açılış konuşmasında İpekyolu’nun önemine değinerek ‘Gelecekte ekonominin merkezi yine Asya olacak’ dedi. Toplantıda alınan karara göre İpek yolu güzergâhındaki gümrük uygulamaları kolaylaştırılıyor.

— “Şanghay İşbirliği Örgütü Başbakanlar Zirvesi” Kırgızistan’da yapıldı. Zirveye Çin, Rusya, Kazakistan ve Tacikistan Başbakanları ile Özbekistan Başbakan Yardımcısı katıldı. Kırgızistan Başbakanı Cantoro Satıbaldiyev’in başkanlığında yapılan toplantı sonunda, üye ülkeler ortak bir bildiri imzaladı… Toplantının genel sekreterlik görevini ise Rusya devraldı.

— Bağımsız Devletler Topluluğu Liderler Zirvesi Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta yapıldı… 11 eski Sovyet ülkesinin üye olduğu topluluğun bu yılki dönem başkanı Türkmenistan Lideri Gurbanguli Berdimuhamedov’du. Azerbaycan, Kırgızistan ve Moldova liderlerinin katılmadığı zirvede, eğitim ve ticaret gibi çeşitli konularda 20 anlaşma imzalandı… Berdimuhamedov zirvenin dönem başkanlığını Belarus Devlet Başkanı Aleksandır Lukaşenko’ya devretti.

— Petrol ve doğalgaz gibi önemli yer altı kaynaklarından yana şanslı olmayan Kırgızistan Gümrük Birliği’ne giriyor… Kırgızistan Ekonomi Bakanı Temir Sariyev, ülkesinin 2014 yılında Rusya, Belarus ve Kazakistan ortaklı üçlü gümrük birliğine gireceğini söyledi… Üçlü Gümrük Birliği, üye ülkeler arasındaki her türlü ticari, ekonomik işbirliğini, ürün girdi ve çıktısını serbest hale getiriyor.

— Arnavutluk, önümüzdeki yaz genel seçime gidiyor… Arnavutluk Cumhurbaşkanı Buyar Nişani, ülkede milletvekili seçimlerinin 23 Haziran 2013 tarihinde yapılmasına ilişkin kararnameyi imzaladı. Ülkede, 2005 yılından bu yana Sali Berişa yönetimindeki Demokratik Parti iktidarda bulunuyor.

— Türkiye’ye gelen Tataristan Cumhurbaşkanı Rüstem Minnikhanov, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile bir araya geldi. Görüşmede konuşan Bakan Zafer Çağlayan, Minnikhanov’un ziyaretinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Bakan, iki ülke arasındaki toplam ticaretin 1 milyar doları geçmesini hedeflediklerini belirtti.

— Özbekistan’da anayasanın kabul edilişinin 20. yıl dönümü, mahkûmlara sevinç getirdi… Özbekistan Senatosu’nun aldığı karar göre, Ülkede Anayasa Günü olarak kutlanan 8 Aralık’ta, genel af ilan edildi… Geçen yılki af, yaklaşık 45 bin mahkûmu özgürlüğe kavuşturmuştu.

— Çin Başbakanı Wen Jiabao, Kırgızistan’a resmi ziyaret gerçekleştirdi… Konuk başbakan önce Kırgızistan Başbakanı Cantoro Satılbaldiyev ile bir araya geldi… İkili ve heyetlerarası görüşmelerin ardından, iki ülke arasında işbirliği anlaşmaları ve memorandumlar imzalandı. Jiabao, Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev tarafından da kabul edildi.

— TRT yayınları Orta Asya’da Türksat 3A uydusunun yanı sıra YAMAL 201 uydusunun C bandından da izlenebiliyor… İmzalanan anlaşmaya göre, TRT AVAZ, TRT ÇOCUK, TRT TÜRK ve TRT ANADOLU kanalları ile TRT FM ve Türkiye’nin Sesi Radyosu YAMAL uydusunun “Ku” bandından yayın yapacak…

— Balkan ülkelerinden bir grup gazeteci Ankara’ya ziyarette bulundu… Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Balkanlardan gelen gazetecileri kabul etti. Bu görüşmede Balkan Savaşları’nın yüzüncü yılı olduğunu hatırlatan Arınç, Balkan Savaşı’ndan Balkan barışına gelindiğini söyledi. Ziyaret kapsamında TRT’yi gezen gazeteciler TRT Genel Müdürü İbrahim Şahin tarafından ağırlandı… Meclis Başkanı Cemil Çiçek de gazeteci grupla görüştü…

— Cengiz Dağcı’nın “Yansılar” isimli hatıralar kitabı 24 yıl aradan sonra 4 cilt olarak yeniden okura sunuldu… 1985–1992 yılları arasında kaleme alınan bu hatıralar, ömrü gurbette geçmiş bir yazarın iç dünyasına ve toplumsal değişimlere bakışına ayna tutuyor.

— Kırgızistan’da yapılan yerel seçimlerin sonuçları netleşiyor. Merkez Seçim Komisyonu’nun ilk verilerine göre, yerel seçimleri Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev’in kurucusu olduğu Sosyal Demokrat Partisi önde götürüyor. Partilerin büyük ilgi gösterdiği bu yerel seçimlerde, özellikle Bişkek İl Meclisi’nde söz sahibi olabilmek için 23 parti yarıştı…

— Kazakistan’ın dış borcu 132 milyar dolar olarak açıklandı… Kazakistan Merkez Bankası Başkanı Grigori Marçenko, bu borcun enflasyonun yüzde 6’lara gerilediği ülke ekonomisi için tehdit oluşturmadığını söyledi. Türk işadamlarının tereddüt etmeden ülkeye yatırım yapabileceklerini belirten Marçenko, iş adamlarını dolara değil tengeye yatırım yapmaya çağırdı…

— “V. Türk Dünyası Edebiyat Dergileri Kongresi” Kazakistan’ın başkenti Astana’da toplandı. Kongreye 14 ülkeden 38 derginin genel yayın yönetmeni ve temsilcileri katıldı… Türk dünyası edebiyatçılarını buluşturan zirvede “çeviri ve edebiyat”, “edebiyat ve dil” gibi başlıklar ile Türk Dünyasında edebiyat dergileri arasındaki işbirliği ele alındı… Burada alınan karara göre, gelecek kongre Türk Dünyası Kültür Başkenti Eskişehir’de yapılacak…

— Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Cemil Çiçek, “Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi”nin 40. Genel Kurulu’na katılmak için Bakü’deydi. Cemil Çiçek ve beraberindeki heyet, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından Zagulba Sarayı’nda kabul edildi. Çiçek, ziyareti kapsamında mevkidaşı Oktay Esedov’la da bir araya geldi. Yukarı Karabağ sorununa değinen Çiçek, ”Dünya, kutuplarda sıkışmış iki balinaya gösterdiği ilgiyi, Yukarı Karabağ göçmenlerine göstermiyor” sözleriyle yaşananlara tepki gösterdi.

— Arnavutluk’ta, bağımsızlığın 100. yılı ülke genelinde coşkuyla kutlandı. Kutlamalar, 28 Kasım sabahında, bağımsızlığın ilan edildiği Vlora kentindeki resmi etkinliklerle başladı. 100.yıl etkinlikleri kapsamında başkent Tiran’a, bağımsızlığın mimarı olarak bilinen İsmail Kemal’in heykeli dikildi. Başkentte ayrıca fuar, sergi ve konserler organize edildi. Etkinliklere devletin üst düzey yetkilileri ve çok sayıda vatandaş katıldı.

— “Türkiye-Azerbaycan-İran Dışişleri Bakanları Üçüncü Toplantısı” Erzurum’da düzenlendi. Toplantıda üç ülkeyi ilgilendiren konularda bölgesel işbirliğinin geliştirilme olanakları değerlendirildi. Daha önce Urumiye ve Nahcivan’da yapılan bu toplantılar, bölgesel istikrar ve güvenliğin pekiştirilmesine katkı sağlıyor…

— Bağımsız Devletler Topluluğu Zirvesi 5 Aralıkta Türkmenistan’da yapıldı. Topluluğun İcra Sekreteri Sergey Lebedev’in açıklamasına göre zirvede, sınır güvenliği ve ülkeler arası işbirliği gibi birçok konu masaya yatırıldı. Bu buluşma ile zirvenin dönem başkanlığı da Türkmenistan’dan Belarus’a devredildi. Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Ermenistan, Azerbaycan, Moldova ve Ukrayna, topluluğun diğer üyeleri…

— Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün 9. İçişleri Bakanları Toplantısı, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin’in katılımıyla İstanbul’da yapıldı. 2 gün süren görüşmeler, karar toplantısı ile son buldu… Toplantıda kaçakçılık, terörizm gibi sınır aşan suçlarla; ekonomik, mali ve siber suçlara karşı ortak mücadele kararı alındı.

— Mümin Yıldıztaş tarafından hazırlanan “Osmanlı Arşivi Kayıtlarında Gürcistan ve Gürcüler” adlı kitap okuyucuyla buluştu. Türkçe ve Gürcüce basılan kitap, Gürcistan Dostluk Derneği tarafından yayınlandı.