Türk Dünyasında Ayın Gündemi (Aralık 2014)
— Türkiye ve Kırgızistan, iki ülke arasındaki ticaret hacmini 1 milyar dolar seviyesine çıkaracak mutabakat zaptına imza attı. Konuya yönelik stratejik yol haritası da belirlendi. Mutabakat Zaptını Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş ve Kırgız meslektaşı Tayırbek Sarpaşev imzaladı. Kurtulmuş, Kırgızistan ile ticaret hacminin 2002’den bu yana 10 kat arttığını ancak bu rakamın yeterli olmadığını kaydetti. Kurtulmuş, Kırgızistan’ın Asya’nın yeni yıldızı olması için her türlü desteğin verileceğini söyledi. Kurtulmuş “TİKA da çalışmalarını artıracak. Bu kapsamda 790 milyon civarında bir kalkınma yardımında bulunduk” dedi. Türk müteahhitlik firmaları, Kırgızistan’da bugüne kadar 689 milyon dolar değerinde 65 proje üstlendi.
— Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, resmi bir ziyaret için Türkiye’de bulunan Kazakistan Dışişleri Bakanı Yerlan İdrisov ile biraraya geldi. 2012’de kurulan Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi’nin, 2015 yılında Astana’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev başkanlığında toplanacağını ifade eden Çavuşoğlu, tarafların enerji ve ulaştırma gibi birçok alanda ortak adım atma kararlılığı olduğunu söyledi. Toplantıda Ukrayna, Suriye, Irak, İran ve Afganistan’da yaşanan önemli bölgesel gelişmeler de ele alındı. Toplantıda ayrıca Suriye konusunda Moskova’da yapılması planlanan görüşmeler de gündeme geldi. Çavuşoğlu, “Suriye’de siyasi dönüşümü sağlarken Rusya ve İran dahil hiçbir ülke dışlanmamalı” dedi.
— Özbekistan’da devlet başkanlığı seçimi için tarih belirlendi; 29 Mart 2015. Seçimlere hazırlık çalışmaları Merkez Seçim Komisyonu ile yeni oluşturulacak bölge seçim komisyonlarınca açık ve şeffaf bir biçimde yürütülecek. Ayrıca devlet başkanlığı seçimine ilişkin Basın Merkezi kurulacak. Özbekistan’da son devlet başkanlığı seçimi 23 Aralık 2007’de yapılmış, seçimleri Özbekistan Liberal Demokrat Partisi tarafından aday gösterilen İslam Kerimov kazanmıştı.
— Amerika Birleşik Devletleri’nin, 11 Eylül saldırılarından hemen sonra 7 Ekim 2001’de, “küresel terörizmle mücadele” gerekçesiyle başlattığı savaşın ardından Afganistan’da göreve başlayan NATO misyonu, ülkeden çekildi. 13 yıl önce NATO’ya bağlı Uluslararası Güvenlik ve Destek Gücü kapsamında başlayan Taliban ve El-Kaide ile mücadele misyonu, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren “Kararlı Destek” misyonuna dönüşecek. “Kararlı Destek” misyonu kapsamında 11 bini Amerikalı 13 bin 500 yabancı asker, Afgan güçlerine eğitim, danışma ve yardım hizmeti vermek için ülkede kalacak. Amerikan askerlerinin belli bir kısmı özel durumlarda ‘terörle mücadele’ operasyonlarına da katılacak. Ülkenin güvenliğini ise sayıları 350 bini bulan Afgan güvenlik gücü sağlayacak. Konuya ilişkin bir açıklama yapan ABD Başkanı Barack Obama “Amerikan tarihinin en uzun savaşında sorumlu bir sonuca varılmakta olunduğunu” belirtti. Obama, Afganistan’ın tehlikeli bir yer olmaya devam ettiğini bildirdi. Öte yandan Afgan uzmanlar da 57 ülkenin 13 yıl boyunca Afganistan’da yürüttüğü ‘terörle mücadele’ misyonunun başarılı olamadığı düşüncesinde. NATO güçleri son iki yıldır aşamalı olarak ülkeden çekilirken Taliban saldırılarında da ciddi artış oldu. Birleşmiş Milletler verilerine göre, 2014’te şiddet olaylarında 3 bin 188 kişi hayatını kaybetti.
— Türk Silahlı Kuvvetleri, 31 Aralık’ta Afganistan’ın başkenti Kabil’deki Uluslararası Hamid Karzai Havaalanı Komutanlığı’nı devraldı. Türk Silahlı Kuvvetleri görev süresi boyunca Afganistan’daki diğer ülkelerin askeri personeli ve özellikle Afgan yetkililer ile yakın temas içerisinde bulunacak ve Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı Komutanlığı’nın, emniyet ve huzurun sağlaması ile askeri ve sivil amaçlar için kullanılan havaalanının 7 gün 24 saat uçuşa hazır bulunması için çalışacak. Türk askeri geçen yıllarda da Kabil’deki Hamid Karzai Havaalanının Komutanlığını üstlenmiş ve Afganistan’ın güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunmuştu.
— Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Tahran’a gitti. Zeybekçi’nin İran ziyaretinin gündeminde; 1 Ocak 2015’te yürürlüğe girecek olan Türkiye- İran Tercihli Ticaret Anlaşması, ticaretin önündeki kısıtlayıcı engellerin kaldırılması, ulaştırma alt yapısının kolaylaştırılması, geçişlerin hızlandırılması ve gümrük maliyetlerini azaltılması konuları bulunuyor. Ziyaretin ana gündem maddesi ise Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşmasının 1 Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe gireceğinin duyurulması olacak. Bu anlaşma, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2014 başında gerçekleştirdiği Tahran ziyareti sırasında imzalanmıştı. Yürürlüğe girecek olan anlaşma, iki ülke arasında en üst düzeyde belirlenmiş olan 35 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşılması için çok önemli bir enstrüman. Ayrıca, iki ülke arasında bankacılıkla ilgili bir çalışma gurubu kuruldu.
— Azerbaycanlılar, bağımsızlığın kazanılmasının ardından dördüncüsü düzenlenen yerel seçimlerde meclis üyelerini belirlemek için sandık başına gitti. Katılım oranının yüzde 38,93 olduğu seçimlerde 37 bin 77 aday, bin 607 belediyenin 15 bin 35 meclis üyeliği için yarıştı. Yeni Azerbaycan Partisi, Anavatan Partisi, Vatandaş Hemreyliği Partisi, Ümit Partisi, Sosyal Demokrat Parti, Milli Diriliş Harekatı Partisi, Demokratik Reformlar Partisi ve Büyük Kurtuluş Partisi’nden toplam 13 bin 907 adayın girdiği seçimlerde, 23 bin 61 bağımsız aday da yarıştı. Azerbaycan yasaları gereği, yerel seçimlerde önce meclis üyeleri belirleniyor, daha sonra bu üyeler kendi aralarından belediye başkanını seçiyor.
— Kırgızistan, Rusya, Belarus ve Kazakistan’ın temellerini attığı Avrasya Ekonomik Birliği’nin yeni üyesi oldu. Gümrük Birliği’ne katılım niyetini birliğin kuruluşundan hemen sonra açıklayan Kırgızistan’ın üyeliği ülkedeki muhalefet nedeniyle 2014 yılı sonuna dek uzadı. Çin’den kaçak ürünler getirenler, batının finanse ettiği sivil toplum kuruluşları kanalıyla iş yapanlar ve milliyetçilerin muhalefeti nedeniyle uzayan görüşmeler yılsonuna bir hafta kala sonuçlandı. Kırgız hükümetinin bu sürede Birliğe üyelik koşulları konusunda sıkı pazarlık yaptığı ve çok sayıda imtiyaz elde ettiği belirtilirken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin gelişmeyi, “Ermenistan ve Kırgızistan’ın Avrasya Birliği üyeliklerinin ulusal çıkarlarına uygun olduğundan ve sosyoekonomik kalkınmaları için geniş ufuklar açacağından eminiz” sözleriyle değerlendirdi. Almazbek Atambayev ise, rublenin değerinin düşmesinin Kırgızistan’da da endişe oluşturduğunu ancak bunun sonucuna hazır olduklarını kaydetti.
— Özbekistan’da 21 Aralık 2014’te yapılan genel seçimin sonuçları açıklandı. Merkez Seçim Komisyonu Başkanı Mirza- Uluğbek Abduselamov, Liberal Demokrat Parti’nin 47, Milli Diriliş Partisi’nin 28, Halk Demokrat Partisi’nin 21 ve Adalet Sosyal Demokrat Partisi’nin 17 milletvekilliği kazandığını, 15 milletvekilinin ise Özbekistan Ekoloji Hareketi’ne ayrılan kontenjandan seçildiğini söyledi. Abduselamov, seçime katılımın yüzde 89 olduğunu belirterek adayların hiçbirinin yüzde 50’den fazla oy alamadığı 22 seçim bölgesinde en çok oyu alan iki aday arasında iki hafta içinde ikinci tur seçim yapılacağını kaydetti. Siyasi partilerin aldığı oy oranlarına ilişkin herhangi bir açıklama yapmayan Abduselamov, şimdiye kadar seçimle ilgili usulsüzlük ya da seçim yasasının ihlal edildiğine dair herhangi bir başvurunun olmadığını söyledi. Özbekistan parlamentosunun alt kanadı olan Yasama Meclisi’ndeki 150 sandalye için yapılan genel seçimde, dört siyasi partiden 535 aday yarışmıştı. Seçim yasasında yapılan son değişiklikle bu yıl ilk kez en çok oy alan parti, başbakan adayını belirleyerek devlet başkanına takdim etme hakkını elde edecek.
— Makedonya’nın Türkçe eğitim veren ilk üniversitesi eğitime başlama aşamasında. Uluslararası Vizyon Üniversitesi 15 Nisan 2015’te öğrencileriyle buluşacak. Makedonya Türklerinin Eğitim Bayramı’nda, açılışı yapılan Uluslararası Vizyon Üniversitesi’nin ana özelliği eğitimin Türkçe olması. Eğitim dili Türkçe olan ve beş fakülteden oluşan Uluslararası Vizyon Üniversitesinde, kanun gereği derslerin yüzde 15’i Makedonca, yüzde 15’i ise İngilizce olacak. Uluslararası Vizyon Üniversitesinde, hukuk, ekonomi, mimarlık, bilişim ve sosyal bilimler fakülteleri yer alacak. Uluslararası Vizyon Üniversitesiyle Makedonya’daki üniversite sayısı 23’e yükseldi. Açılış törenine, Makedonya’nın Türk kökenli Devlet Bakanı Furkan Çako, Türkiye’nin Üsküp Büyükelçisi Ömür Şölendil, Türk Demokratik Partisi Genel Başkanı Kenan Hasipi, Makedonya ve Türkiye’den rektörler, iş adamları ve diğer davetliler katıldı.
— Makedonya Türk toplumunun 21 Aralık Türkçe Eğitim Bayramı başkent Üsküp’te kutlandı. Türkiye’nin Üsküp Büyükelçiliği, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, Yunus Emre Enstitüsü ve Yurtdışı Türkler ve Akraba Toplulukları Başkanlığının desteği ile Makedonya Türk Sivil Teşkilatlar Birliği tarafından düzenlenen programa Başbakan Ahmet Davutoğlu, 8 yıldır kutlanan Türkçe Eğitim Bayramı etkinliğine Makedonya’daki resmi ziyareti kapsamında, Makedonya Başbakanı Nikolai Gruevski ve Cumhurbaşkanı George İvanov ile birlikte katıldı. Program kapsamında “Dünden Yarına Makedonya’da Türkçe Eğitim” konulu bir konferans da organize edildi. Türk kökenli Makedonya Devlet Başkanı Furkan Çako, konferanstaki konuşmasında, “Türkçe Eğitim Bayramı’nın sadece bir bireyin, bir derneğin ya da siyasi partinin değil, Makedonya’da yaşayan tüm Türklerin bayramı olduğunu” söyledi. İki oturum halinde yapılan konferansta, Türkiye ve Makedonya’dan akademisyenler tebliğ sundu. Makedonya Türk toplumu, 21 Aralık 1944’te, Osmanlı’dan sonra yeniden kendi dilinde eğitim hakkı kazandı. Bu tarih, 15 Şubat 2007 yılında yapılan yasal düzenleme ile Makedonya Türklerinin resmi bayramı olarak kutlanıyor.
— Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü Devlet Başkanları Zirvesi, 23 Aralık’ta Rusya’nın başkenti Moskova’da yapıldı. Kremlin Sarayı’ndaki zirveye, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Belarus Devlet Başkanı Aleksandır Lukaşenko, Kırgızistan Devlet Başkanı Almazbek Atambayev, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan katıldı. Liderlerin çektirdiği aile fotoğrafının ardından yayımlanan ortak deklarasyonda Ukrayna’da kalıcı barışın bir an evvel tesis edilmesi istendi. Minsk mutabakatına uyulması gerektiğinin altı çizilen belgede, tüm tarafların barışa uyarak krizin çözümünde sadece siyasi yolları kullanması istendi. Deklarasyonda, dünyada son dönemde artan tansiyondan endişe duyulduğu belirtilerek Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün bölgesel istikrar bakımından önem kazandığı ifade edildi. Ayrıca Afganistan merkezli uyuşturucu kaçakçılığından endişe duyulduğu kaydedildi. Rusya Devlet Başkanı Putin, toplantıda yaptığı konuşmada, terör örgütlerinin Orta Asya’da faaliyetlerini artırmak istediğini vurgulayarak gerekli önlemlerin alınmasını istedi. Putin, gelecek dönemde uluslararası güçlerin Afganistan’dan çekilmesinin ardından bölgede istikrarın sağlanması ve terör örgütü IŞİD’in bölgedeki olası uzantılarına karşı önlem alınması gerektiğine dikkat çekti. Putin ayrıca, Tacik-Afgan sınırının korunması için Duşanbe yönetimine yardım edilmesi gerektiğini ifade etti. Toplantının sonunda liderler, askeri, savunma ve güvenlik konularını kapsayan 21 belgeye imza attı. Belgeler arasında ortak hava savunma gücü kurulması gibi askeri anlaşmaların bulunması dikkati çekti. Üye ülkeler arasında askeri işbirliğini amaçlayan Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, 2002 yılında Rusya Federasyonu’nun öncülüğünde kurulmuştu.
— Irak Başbakanı Haydar İbadi Türkiye-Irak Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısına katılmak için 25-26 Aralık’ta Türkiye’ye geldi. Türkiye’den Irak’a Başbakan düzeyinde son ziyaret Mart 2011’de Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilmişti. Davutoğlu ise Bağdat’a en son Dışişleri Bakanı sıfatıyla Kasım 2013’te ayak basmıştı. “Enerji işbirliği, terör örgütü IŞİD’le mücadelede Türkiye ile gerçekleştirilecek güvenlik koordinasyonu, sınır güvenliği, karşılıklı istihbarat paylaşımı ve Irak güvenlik personelinin Türkiye’deki uzman akademik kurumlarda eğitimi” Ankara ziyaretinin gündem maddeleri arasında yer aldı.
— Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ”15’nci Hindistan-Rusya Zirvesi”ne katılmak için Hindistan’a gitti. Putin’in “tarihi” Hindistan ziyareti iki ülke arasında savunma, nükleer enerji ve petrol arama gibi alanlarda 20 anlaşmayı da beraberinde getirdi. Putin, Rusya enerji kurumu RusAtom’un Hindistan’da 20’den fazla nükleer tesis kurmayı planladığını kaydetti. Rusya ve Hindistan ilişkilerinin “tarif edilemez” bir içeriği olduğunu belirten Hindistan Başbakanı Narendra Modi uluslararası ilişkiler ve küresel siyasetin karakterinin değiştiğini, buna rağmen Rusya ile ilişkilerinin değişmeyeceğini belirtti. Rusya, Hindistan’a, Kundankulam bölgesinde inşası devam eden ve 2015’te tamamlanması planlanan ikinci nükleer reaktör kurulması için yardım ediyor. Rusya savunma alanındaki yedek parça üretim fabrikalarının Hindistan’da kurulması konusuna da sıcak bakıyor.
— Şangay İşbirliği Örgütü Hükümet Başkanları Konseyi için bir araya gelen Çin Başbakanı Li Kiçiang ile Kazakistan Başbakanı Karim Massimov değeri 14 milyar doları bulan çeşitli anlaşmalara imza attı. Astana ve Pekin özellikle enerji fiyatları gibi konularda dünyanın değişen ekonomik koşullarına göre koordineli makro ekonomik politikalar yürütme kararı aldı. Kazak ve Çin hükümetleri, Kazakistan’ın Çin sınırına yakın Hurgus bölgesinde bir iç liman ve özel ekonomik bölge inşa etmek üzere ortak bildiriye imza koyarken, Kazakistan Ulusal Ekonomi Bakanlığı ile Çin Kalkınma ve Reform Komisyonu Devlet Komitesi ve Çin Maliye Bakanlığı arasında karşılıklı iştişare mekanizmaları sağlayacak belgeler imzalandı. Ayrıca iki ülke atom enerjisi ajansları nükleer iş birliğini derinleştirmek için mutabakat zaptı da imzaladı. Kazakistan’da yer alan potas yataklarının geliştirilmesine yönelik çerçeve anlaşmalar da bu ziyaret sırasında imza edildi. Bin 700 kilometreden fazla bir sınırı paylaşan Kazakistan ile Çin’in 2013 yılı ticaret hacmi 25 milyar doları geçerken, 2015 sonu için ticaret bu rakamın 40 milyar dolara ulaşması öngörülüyor.
— Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Gürcistan Dışişleri Bakanı Tamar Beruçaşvili ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, Kars’ta biraraya geldi. Üçlü Dışişleri Bakanları toplantısının gündemindeki konu kısa adı TANAP olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı ve Trans-Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı projeleriydi. Maliyeti yaklaşık 45 milyar dolar olan TANAP projesi tamamlandığında gazın bir miktarı Gürcistan ve Türkiye tarafından kullanılacak kalanıysa Avrupa pazarına ulaştırılacak. Hattın Balkan ülkelerine de bağlantıları olacak. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, TANAP ve Trans-Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı projeleri için Türkiye’ye 20 milyar dolar yatırım yapmayı taahhüt ettiklerini belirterek, “Bu miktarla sanırım Azerbaycan, Türk ekonomisine en çok yatırım yapan ülkelerden biri olacak” dedi. Memmedyarov, 2013-2105 eylem planı çerçevesinde üç ülkenin sektörel anlamda da işbirliği yapacağını söyledi. “Bakü-Tiflis-Kars projesinin şu anda bile her üç ülkede 5 bin kişilik istihdam yarattığını kaydeden Memmedyarov, projeninin Türkiye ayağının devam ettiğini dile getirdi. Demiryolu projesinin ülkelerin halklarını da yakınlaştıracağına işaret eden Memmedyarov, “Bir gün belki değil Bakü’den ta Çin’den birisi bir trene binecek ve Orta Asya’daki tren bağlantılarını ve feribotları kullanarak Azerbaycan ve Türkiye üzerinden Londra’ya kadar gidebilecek. Belki Marmaray’ı da kullanacak. Bunlar çok önemli fırsatlar” diye konuştu. Putin’in ziyareti sonrasında Avrupa’ya Türkiye üzerinden Rus doğalgazının taşınmasının sıklıkla gündeme getirildiğini dile getiren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise TANAP Projesinin Türkiye’nin önceliği olduğunu dile getirdi. Tahminlere göre, 2018 yılı sonu, 2019 başında ilk gazın öncelikle Türk pazarına ulaşması öngörülüyor.
— Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bir başka yurtdışı gezisini de Özbekistan’a yaptı. Putin ve Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov Taşkent’te bir araya geldi. Görüşmeler sonrasında 2015-2019 döneminde iki ülkenin ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi ve Özbekistan’ın Rusya’ya olan borcunun bir kısmının silinmesini öngören karşılıklı finansal yükümlülüklerin çözümüne ilişkin anlaşma imzalandı. Heyetler arası görüşmeler sırasında konuşan Putin, Özbekistan’ın Rusya’nın bölgedeki öncelikli ortaklarından biri olduğunu iki ülkenin de bölgede olup bitenlere kayıtsız kalamayacağını söyledi. Kerimov ise Rusya’nın Orta Asya’daki çıkarlarının istikrar unsuru olduğunu belirterek bölgede barış ve istikrarın sağlanması için iki ülkenin diyalog halinde olması gerektiğini ifade etti. İslam Kerimov, “Afgan sorunu henüz tamamen çözülmedi. Afganistan’daki ISAF güçlerinin geri çekilmesinden sonraki duruma ilişkin fikir alışverişinde bulunmamız gerekiyor” dedi. Putin, imza töreninden sonra düzenlenen basın toplantısında, Kerimov ile Özbekistan’ın Avrasya Ekonomik Birliği ile serbest ticaret bölgesi anlaşması imzalamasına ilişkin istişarelerde bulunduğunu dile getirdi. Putin, son 5 yılda Özbekistan’a yatırılan toplam Rus sermayesinin 6 milyar doları aştığını dile getirdi.
Öte yandan, Özbekistan ordusundan 3 bin subay, 2015 yılı içerisinde Rusya’da eğitim görecek. Bağımsız gözlemciler Özbek ordusu ve istihbarat subaylarının Rusya’da eğitilmesinin ülkenin bağımsızlığı ve güvenliği için ciddi tehlikeleri beraberinde getireceğini savunuyor. Şu anda Rusya’da eğitim gören Özbek öğrenci sayısı da 12 bin civarında.
— Kazakistan’da tedavülde bulunan bin tenge, dünyanın en iyi banknotu seçildi. Böylece tenge, üst üste üç yıldır Uluslararası Banknot Cemiyeti tarafından dünyanın en iyi banknotu seçilmiş oldu. Bin Tengenin ön yüzünde Kültigin anıtlarından bir alıntı ve Kazak Eli Anıtı, arka yüzünde ise savaşan asker figürleri ile bir geyik resmi bulunuyor. Tenge dizaynı, üzerindeki oyma baskı, transparan özellikleri, özel güvenlik, mürekkep, hologram ve numaralandırma sistemiyle fark oluşturuyor. Dünyanın en iyi banknotları adayları arasında 100 ABD Doları, 5 Euro, 10 Kanada Doları, 100 Rus Rublesi, 5 Brezilya Reali ve 5 Libya Dinarı da bulunuyordu.
— Türkiye, 2013 yılında Afganistan’dan Yemen’e, Haiti’den Filipinler’e kadar 120 ülkeye yardım elini uzatarak insani yardımda dünya sıralamasına girdi. Türkiye’nin en fazla yardım ettiği ilk üç ülke sırasıyla Suriye, Mısır ve Kırgızistan oldu. Somali, Afganistan, Filistin, Pakistan, Kazakistan, Tunus ve Azerbaycan da yardım yapılan ülkeler arasında yer aldı. Türk Sivil Toplum Kuruluşları ise daha çok Suriye, Somali ve Nijer’e yardım elini uzattı. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Kalkınma Yardımları 2013 Raporu’na göre, Türkiye’nin dünyanın çeşitli yerlerine resmi ve özel yollardan ulaştırdığı toplam kalkınma yardımları 4 milyar 347 milyon dolara ulaştı. Türkiye böylece gayri safi milli hasıla bazında en çok uluslararası insani yardım yapan ülke oldu. Yardımlaşma ve işbirliği projelerinin yüzde 55,9’u Ortadoğu’da, yüzde 24,7’si Afrika’da, yüzde 15,3’ü Güney ve Orta Asya’da, yüzde 3,1’i ise Balkanlar ve Doğu Avrupa’da hayata geçirildi.
— Kosova 8 Haziran’da yapılan genel seçimlerden altı ay sonra yeni hükümetine kavuştu. Seçimlerde en fazla oyu alan Kosova Demokratik Birliği ile Kosova Demokratik Partisi (PDK) arasında imzalanan koalisyon anlaşmasında uzlaşılan yeni bakanlar kurulu listesi, Kosova Meclisi’nden güvenoyu aldı. Kosova Meclisi’ndeki 120 milletvekilinden 113’ünün katıldığı oylamada, 73 milletvekili “evet”, 38 milletvekili “hayır” oyu kullanırken, iki milletvekili de çekimser kaldı. Kosova Demokratik Birliği Genel Başkanı İsa Mustafa’nın başbakanlığında kurulan hükümette, Kosova’nın bağımsızlığını kazandığı 2008 yılından beri başbakanlık görevini yürüten PDK Genel Başkanı Haşim Taçi Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcılığı görevini üstlendi. Bu arada, koalisyon ortağı “Sırp Listesi”ne yeni hükümette bir başbakan yardımcılığı ve iki bakanlık verildi. Koalisyon anlaşmasının ardından Kadri Veseli de Meclis Başkanlığı’na seçilmişti.
— Türk dünyasının ilk ve tek ortak edebi yarışması olarak nitelendirilen ve bu yıl üçüncüsü düzenlenen Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Hikaye yarışması ödülleri sahiplerini buldu. Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen törende birinciliği Kazakistanlı Nurgali Orazov kazandı. Törende, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden yazar İsmail Bozkurt’a da “Türk Dünyasında Yılın Edebiyat Adamı” ödülü verildi.
— Avrupa ve Rusya arasında nüfuz mücadelesinin yaşandığı Moldova’da halk sandık başındaydı. Yaklaşık 2,7 milyon seçmenin 101 parlamento üyesi için sandığa gittiği genel seçimlerde halkın yüzde 55 nokta 86’sı oy kullandı. 5 partinin temsilcileri parlamentoya girebildi. Sonuçlara göre Moldova Sosyalist Partisi 26, Eski Başbakan Vladimir Filat liderliğindeki Liberal Demokrat Parti 23, Komünist Partisi 21, Eski parlamento başkanlarından Marian Lupu başkanlığındaki Demokrat Parti 19 sandalyeye sahip oldu. Liberal Parti ise 12 milletvekili ile parlamentoya giren beşinci parti olmayı başardı. Öte yandan “Rusya kimi işaret ederse, ona oy vereceğiz” diyerek tavrını belli eden Gagavuzlar da bu seçimlerde oy kullandı. Gagavuzya’dan parlamentoya girmeyi başaran dört milletvekili oldu.
— Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev resmi bir ziyaret için Türkmenistan’a gitti. Kazak liderin ziyaretinin başta enerji ve ulaştırma sektörü olmak üzere çeşitli alanlarda gelişen işbirliği sürecine güçlü bir ivme kazandırması bekleniyor. Bölge uzmanlarına göre ikili ilişkilerde “Kuzey-Güney” demiryolu ulaşım koridorunun önemli kısmı olan Kazakistan-Türkmenistan-İran inşaatının bitirilmesi son derece önemli.
— Kırgız ve Kazakların geleneksel hayatında önemli bir yere sahip olan çadırlar artık UNESCO’nun, “somut olmayan kültürel dünya mirasları’ listesinde. Karar UNESCO temsilcilerinin Paris’te yaptığı toplantıda alındı. Kırgızistan ve Kazakistan temsilcilerinin “boz üy”ün hazırlanmasının geleneksel kuralları” teklifi UNESCO temsilcileri tarafından kabul gördü. Böylece boz üy, Kazak ve Kırgızların ortak mirası olarak kayıtlara geçirildi. UNESCO, 2008 yılında Kırgız ozanlarını, 2013 yılında da Manas Destanının bir bölümünü somut olmayan kültürel miras listesine dahil etmişti.
— İran-Türkmenistan-Kazakistan uluslararası tren hattı, Tahran’da İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in katıldığı bir törenle hizmete başladı. Açılışla demiryolunun Türkmenistan-İran bölümü hizmete girmiş oldu. Projenin Kazakistan-Türkmenistan ayağı ise geçen yıl mayıs ayında aktif hale getirilmişti. Açılan demiryoluyla Avrupa’dan, Orta ve Güney Asya ile Ortadoğu’ya yük taşımacılığında düşük maliyetli ve hızlı ulaşım koridoru oluşturulması hedefleniyor. Yeni demiryolu ağının bölge ülkeleri arasındaki ticaretin gelişmesine de katkı sağlayacağı ifade ediliyor. 2007’de imzalanan anlaşmayla inşasına başlanan demiryolu hattında her yıl 3-5 milyon ton yük taşınması hedefleniyor. İlerleyen dönemde taşınacak yük miktarının 10-12 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Demiryolu hattının 82 kilometresi İran, 700 kilometresi Türkmenistan, 120 kilometresi Kazakistan sınırlarından geçiyor.
— Ankara Aralık ayında önemli bir konuğu ağırladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye- Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi’nın 5. Toplantısı kapsamında bir araya geldi. İki lider görüşmeler sonrasında önemli açıklamalarda bulundu. Yoğun gündemin en önemli konu başlığı, Akkuyu Nükleer Enerji Santralinin yapım süreciydi. ÇED raporunun onaylanmasıyla sürecin daha hızlı ilerleyebileceğini ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, 200 Türk mühendisin santralin yapımı için Rusya’da eğitim gördüğünü kaydetti. Akkuyu için güvenlik riskinin olmadığını belirten ve Türkiye’nin enerji taleplerini karşılamaya hazır olduklarını kaydeden Putin ise yeni enerji hattı kurulacağını, gaz dağıtım merkezi için Yunanistan’ın adres seçilebileceğini duyurdu. Putin Türkiye’ye doğalgazda 1 Ocak’tan itibaren yüzde 6 indirim sağlayacaklarını bildirdi. Türkiye’nin Almanya’dan sonra Rusya’nın en büyük ticaret ortağı olduğunu kaydeden Putin 2016 yılının “turizm yılı” ilan edilmesinin planlandığını söyledi. İki lider görüşmelerinde Kırım Tatar Türklerinin sorunlarını da ele aldı.
— Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, Karadeniz Ekonomi İşbirliği Bilim ve Teknoloji Bakanları Toplantısına katılmak için gittiği Azerbaycan’da, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ekonomi ve Sanayi Bakanı Şahin Mustafayev ve İletişim ve Yüksek Teknolojiler Bakanı Ali Abbasov’la görüştü. Işık, merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev’in “iki millet bir devlet” sözlerini hatırlatarak, Aliyev’in ortaya koyduğu ilkelere her iki devletin de sıkı sıkıya sarıldığını vurguladı. Türkiye-Azerbaycan arasında sanayi alanındaki işbirliğinin daha da genişletilmesi gerektiğini söyleyen Fikri Işık, sanayinin her alanında işbirliğini büyütmek arzusunda olduklarını kaydetti.